Tượng
đài Nguyễn Công Trứ làm bằng đồng, đặt tại
sân chính của trường THCS Nguyễn Công Trứ,
quận Ba Đình, Hà Nội.
Nguyễn Công Trứ (chữ Hán:
阮公著, 1778 – 1858),
tự Tồn
Chất, hiệu Ngộ
Trai, biệt hiệu Hy
Văn,[1] là
một nhà
quân sự, một nhà
kinh tế và
một nhà thơ lỗi
lạc trong lịch sử Việt Nam cận
đại.
Tiểu sử
Nguyễn Công Trứ con quan Đức Ngạn
hầu Nguyễn Công Tấn, quê ở làng Uy Viễn, nay là xã Xuân Giang
huyện Nghi Xuân,
tỉnh Hà Tĩnh.
Ngay từ thuở còn hàn vi ông đã nuôi lý tưởng
giúp đời, lập công danh, sự nghiệp:
- Làm trai đứng
ở trong trời đất
- Phải có danh
gì với núi sông.
Năm 1819,
khi đã 41 tuổi, ông mới đỗ Giải nguyên ở
trường thi hương trấn
Nghệ An. Từ đây bắt đầu thời kỳ làm quan
đầy sóng gió của ông. Ông hoạt động trong
nhiều lĩnh vực từ quân sự, kinh tế tới thi ca.
Cuộc đời ông là những thăng trầm
trong sự nghiệp. Ông được thăng thưởng quan
tước nhiều lần vì những thành tích, chiến công
trong quân sự và kinh tế, tới chức thượng thư, tổng đốc[1]; nhưng
cũng nhiều lần bị giáng phạt, nhiều lần giáng
liền ba bốn cấp như năm 1841 bị
kết án trảm giam hậu rồi lại được tha, năm 1843 còn
bị cách tuột làm lính thú,…
Năm Tự
Đức thứ
nhất 1847 ông
nghỉ hưu với chức vụ Phủ doãn tỉnh Thừa Thiên.
Ông đúng là một vị quan văn - võ song toàn đã
đóng góp nhiều công lao cho đất nước.
Sự nghiệp
Hoạt
động quai đê lấn biển vẫn tiếp diễn ở
Kim
Sơn
Quân sự
Do chính sách hà khắc của nhà
Nguyễn dưới
triều đại Gia Long và Minh Mạng nên
đã xảy ra liên tiếp nhiều cuộc khởi nghĩa nông
dân. Nguyễn Công Trứ tuy là quan văn nhưng
phải cầm quân, làm tướng, đánh đâu thắng đó: 1827 dẹp Khởi
nghĩa Phan Bá Vành, 1833 dẹp Khởi
nghĩa Nông Văn Vân, 1835 dẹp giặc
Khách. Ông cũng góp nhiều công lớn trong
cuộc Chiến tranh
Việt–Xiêm (1841-1845). Đến đời vua Tự
Đức thứ 11 (1858),
khi thực dân Pháp tấn
công Đà Nẵng, thì ông đã 80 tuổi nhưng vẫn xin
vua cho đi đánh giặc.
Kinh
tế
Ông có sáng kiến chiêu mộ dân nghèo,
đắp đê lấn biển, lập ấp, khai sinh các huyện Kim Sơn (thuộc
tỉnh Ninh Bình ngày
nay), Tiền Hải(thuộc tỉnh Thái
Bình ngày
nay)[1] vào
những năm cuối thập niên 1820,
đề xuất lập nhà học, xã thương ở nông thôn
nhằm nâng cao dân trí và lưu thông hàng hóa.
Những hoạt động của ông trong lĩnh vực kinh tế
được nhân dân các vùng kể trên ghi nhớ. Hiện
nay còn rất nhiều từ đường thờ cúng ông ở hai
huyện nói trên và quê hương ông. Nhiều đình
chùa tại các địa phương này cũng thờ ông và
tôn ông làm thành hoàng làng.
Thơ ca
Nguyễn Công Trứ là người có tài. Là
một người của hành động, trải qua nhiều thăng
trầm, Nguyễn Công Trứ hiểu sâu sắc nhân tình
thế thái đương thời. Ông khinh bỉ và ngán ngẩm
nó.
- Thế thái nhân
tình gớm chết thay
- Lạt nồng coi
chiếc túi vơi đầy
Hoặc:
- Tiền tài hai
chữ son khuyên ngược
- Nhân nghĩa đôi
đường nước chảy xuôi
. Hoặc:
- Ra trường danh
lợi vinh liền nhục
- Vào cuộc trần
ai khóc trước cười.
Trong xử thế ông cười nhạo sự thăng
giáng, coi làm quan thì cũng như thằng leo dây
và không giấu sự ngạo mạn:
- Nào nào! Thằng
nào sợ thằng nào
- Đã sa xuống
thấp lại lên cao.
Chán chường với chốn quan trường
nhưng ông không chán đời. Ông vốn yêu đời, là
người chịu chơi, với ông cái gì cũng có thể
đem chơi kể cả tài kinh bang tế thế. (ông vì
không dược triều đình nhà nguyễn trọng dụng
cái tài của mình đặc biệt là ở thời vua Tự Đức
nên ông chán chường mới than thở trời sinh cho
nhưng không được dùng)
- Trời đất cho
ta một cái tài
- Giắt lưng dành
để tháng ngày chơi.
Nguyễn Công Trứ là người đào hoa, mê hát ả đào,
ông viết nhiều bài ca trù đa tình. Ngất
ngưởng, ngông nghênh, về hưu đi chơi ông không
dùng ngựa mà
dùng bò.
Bảy mươi ba tuổi ông cưới vợ, trả lời cô dâu
khi nàng hỏi tuổi:
- Năm mươi năm
trước, anh hai ba
- (Ngũ thập
niên tiền, nhị thập tam)
Hoặc trong bài "Bỡn nhân tình":
- Tau ở nhà tau,
tau nhớ mi
- Nhớ mi nên
phải bước chân đi
- Không đi mi
nói: răng không đến?
- Đến thì mi
nói: đến làm chi
Ngay lúc chua chát nhìn lại đời
mình, ông vẫn là người đầy khí phách:
- Kiếp sau xin
chớ làm người
- Làm cây thông
đứng giữa trời mà reo
- Giữa trời vách
đá cheo leo
- Ai mà chịu rét
thì trèo với thông
Ghi chú: Cây thông trong cách
hiểu Nho-Khổng giáo là người quân tử.
Đời ông đầy giai thoại, giai thoại
nào cũng cho thấy bản lĩnh sống, bản lĩnh trí
tuệ và mang tính bình dân sâu sắc. Có thể nói
thơ ông sinh động, giàu triết lý nhân văn
nhưng hóm hỉnh, đó là chất thơ có được từ đời
sống, lấy đời sống làm cốt lõi.
Đọc thêm
Tham
khảo
- Danh
nhân Việt
Nam, Gia
Tuấn tuyển
chọn, xuất bản năm 2013,
trang 78
Nguồn:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_C%C3%B4ng_Tr%E1%BB%A9
8888888888888888888888888888888
Nhiều
Hoạt Động Tôn Vinh Danh Nhân Nguyễn
Công Trứ
TT
- Kỷ niệm 230 năm ngày sinh và 150 năm
ngày mất danh nhân Nguyễn Công Trứ
(1778-1858), tỉnh Hà Tĩnh và nhiều cơ
quan, tổ chức thực hiện các hoạt động
văn hóa tôn vinh ông tại huyện Nghi
Xuân, tỉnh Hà Tĩnh - quê hương Nguyễn
Công Trứ.
Loạt sự kiện kỷ niệm mở
đầu bằng cuộc hội thảo khoa học “Danh
nhân Nguyễn Công Trứ, cuộc đời và sự
nghiệp” do Đại học Quốc gia và UBND tỉnh
Hà Tĩnh phối hợp tổ chức với khoảng 40
tham luận (ngày 19-12). Trong hai ngày
23 và 24-12, hội diễn nghệ thuật quần
chúng toàn tỉnh cũng sẽ được tổ chức tại
huyện Nghi Xuân.
| Phóng to |
| Ba quyển
sách về Nguyễn Công Trứ:
Nguyễn Công Trứ trong dòng
lịch sử, Uy viễn tướng công
Nguyễn Công Trứ qua 81 giai
thoại, Nguyễn Công Trứ - 36
bài thơ |
Sau đó, tuần văn hóa du
lịch Nghi Xuân do Bộ Văn hóa - thể thao
và du lịch phối hợp tổ chức diễn ra từ
ngày 25 đến 27-12. Đêm thơ, nhạc, hát ca
trù mang tên “Thông reo Ngàn Hống” (Ngàn
Hống là tên gọi xưa của sông Lam, núi
Hồng Lĩnh, thông reo là hình ảnh được
Nguyễn Công Trứ mượn để nói về mình
trong một bài thơ) sẽ được truyền hình
trực tiếp trên VTV2 lúc 20g ngày 27-12.
Bên cạnh những hoạt động
trên, nhằm bày tỏ lòng kính trọng đối
với danh nhân Nguyễn Công Trứ, Trung tâm
Văn hóa và ngôn ngữ Đông Tây kết hợp với
NXB Nghệ An và NXB Lao Động cho ra mắt
bộ sách toàn tập Nguyễn Công Trứ gồm ba
cuốn được biên tập công phu.
Nguồn:
http://tuoitre.vn/tin/van-hoa-giai-tri/20081218/nhieu-hoat-dong-ton-vinh-danh-nhan-nguyen-cong-tru/293196.html
Tổng Hợp: Nam
Phong
