Nguyễn Văn Bông (1929-1971)
là một giáo sư, chính khách Việt Nam Cộng hòa.
Thân thế
Ông sinh ngày 2
tháng 6 năm 1929,
tại làng Kiểng Phước, tổng Hòa Lạc Hạ, tỉnh
Gò Công (nay
thuộc xã Kiểng Phước, huyện Gò
Công Đông, tỉnh Tiền
Giang). Cha của ông vốn làm nghề thợ bạc, mẹ
ông là một thợ may. Hai người ly dị nhau
khi ông mới lên 3, về sau đều tái giá và có con
riêng. Từ nhỏ, ông đã phải sống với ông bà nội.
Du học ở
Pháp
Từ nhỏ ông đã có chí, học
giỏi nhưng nhà nghèo. Vì vậy, ông phải làm việc từ
lúc mới 12 tuổi để kiếm thêm tiền đi học. Ông sửa xe
đạp, quét trường học, phụ đánh máy và nhiều
việc lặt vặt khác để có tiền trang trải cho việc
học. Sau mấy năm làm việc để gom đủ số tiền mua
được một vé tàu hạng ba đi Pháp, ông rời Việt Nam
để thực hiện giấc mơ du học ở Paris, Pháp.
Tại Paris, ông được một người
quen cho ở trọ để tiếp tục học lấy bằng Tú
tài. Trong thời gian này, để sinh kế, ông
làm và làm bồi bàn tại
tiệm ăn La Table du Madarins. Tại đây, ông làm
quen với một sinh viên Việt
Nam khác
cũng đang làm bồi bàn tại đây là Nguyễn
Ngọc Huy, người sẽ cùng sát cánh hoạt động
chính trị với ông sau này.
Sau khi tốt nghiệp Tú tài,
ông theo học ngành Luật và Chính trị học, Đại
học Sorbonne. Để có tiền theo học, ông phải
làm nhiều nghề, kể cả khuân vác, giặt ủi.[1] Do
lao lực quá độ, có thời gian ông làm phu khuân vác
đêm tại Nhà Lồng Paris (Les
Halles), đã bị nhiễm bệnh lao,
phải nằm bệnh
viện một
thời gian. Trong thời gian du học tại Pháp, cha mẹ
của ông không có khả năng tài chánh cũng như hiểu
thể thức chuyển ngân cho con mình, ông đã được một
người cô ruột tên Nguyễn-thị-Chín là một thương
gia ở Sài Gòn giúp đỡ, nhưng sự giúp đỡ đó cũng
quá ít oi so với tiền học phí mà ông phải đóng cho
trường.
Với ý chí và nỗ lực, ông tốt
nghiệp Cử nhân Luật năm 1956,
rồi Tiến sĩ Luật và Chính trị học năm 1960.
Năm 1962 ông trở thành một trong số rất ít giáo sư
Việt Nam có bằng Thạc sĩ Công pháp Quốc tế.[2] Đầu
năm 1963, ông quyết định về nước làm việc. Trước
khi về nước, ông đã hứa hôn với một nữ sinh viên
có tên là Lê Thị Thu Vân, người sau này trở thành
bạn đời của ông.
Dạy
học và hoạt động chính trị
Sau khi về nước, ông dạy môn luật hiến
pháp và khoa
học chính trị tại Trường Đại học Luật Sài
Gòn và Học viện Quốc gia Hành
chánh. Bấy giờ, chính quyền Đệ nhất Cộng hòa của
tổng thống Ngô
Đình Diệm đang
ra tay đàn áp các lực lượng chống đối, bắt giam
các chính khách đối lập như Nhóm
Caravelle, Nguyễn
Tường Tam... Để thể hiện quan điểm, ông đã
cho đăng tải bài viết "Đảng phái và Đối lập chính
trị" gây được nhiều sự chú ý trên chính trường.
Cũng từ đây, ông bắt đầu có những hoạt động chính
trị nhằm tiến tới việc "thành lập một chính đảng
quốc gia" trên con đường xây dựng "một nước Việt
Nam thống nhất, dân chủ với sự ủng hộ rộng rãi của
người dân"[3].
Sau cuộc đảo chính ngày 1
tháng 11 năm 1963, ông được chính quyền mới
bổ nhiệm làm Viện trưởng Học viện Quốc gia Hành
chánh thời Đệ nhị Cộng hòa.
Rất nhiều sinh viên do ông đào tạo về sau nắm giữ
những chức vụ quan trọng trong chính quyền Việt
Nam Cộng hòa. Đầu năm 1964,
ông thành hôn với bà Thu Vân, người sinh viên đã
rời bỏ nước Pháp để về thành hôn với ông, dù ông
"chỉ là một giáo sư nghèo" hơn bà đến mười tuổi[4].
Cuối năm 1968,
được sự cổ vũ của người bạn cũ Nguyễn
Ngọc Huy, bấy giờ là một trong những lãnh
đạo của đảng Tân Đại Việt,
ông thành lập Phong trào Quốc gia cấp tiến, một tổ
chức chính trị đối lập với chính phủ của tổng
thống Nguyễn
Văn Thiệu, với thành viên đa số là học trò
của ông.[5]
Hai
lần bị mưu sát
Những hoạt động chính trị
tích cực của ông khiến ông trở thành mục tiêu ám
sát của Mặt trận Dân
tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Nguyễn Văn
Bông bị ám sát vì ông "đang chuẩn bị lên nắm
ghế thủ tướng. Nếu G.33 đã nắm chức, sẽ rất khó
hành động vì khi ấy việc bảo vệ ông ta sẽ khác
hẳn. Và nếu tình huống này xảy ra, cách mạng có
thể gặp khó khăn hơn bởi Nguyễn Văn Bông là một
trí thức có uy tín và chính quyền ngụy chuyển từ
quân sự sang dân sự mọi diễn tiến sẽ có lợi cho
địch"[6].
Ngày 25 tháng 11 năm 1968,
một quả bom phát
nổ cạnh phòng làm việc của ông tại tầng hai Học
viện Quốc gia Hành chánh, trái bom đặt trên cao,
hơi ép do tiếng nổ đẩy ông té xuống và tuột dưới
bàn [7]. Tuy nhiên, ông thoát
chết nhờ cái bàn giấy vững chắc giữ cho ông không
bị cả bức tường đè bẹp.[8] Theo
nhà báo Nam Thi thuộc báo Thanh Niên,
trong bài viết "Bí mật điệp báo chưa từng công bố:
đốt cháy con bài của Mỹ" đã xác nhận hai người
chịu trách nhiệm về vụ ám sát hụt Giáo sư Bông vào
25 tháng 11, 1968 chính
là luật sư Đỗ Hữu Cảnh và công nhân Trần Văn
Hoành. Cả hai đều là người của Mặt trận Dân
tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.
Vào ngày 10
tháng 11 năm 1971,
tổ trinh sát vũ trang Ban An ninh
T4 bao
gồm Vũ Quang Hùng và Lê Văn Châu[9] tổ
chức ám sát ông tại ngã tư Cao Thắng - Phan Thanh
Giản, bằng cách ném cái cặp chứa 4 kg chất nổ
C4 được liên kết với ba trái lựu đạn xuống gầm xe
của ông đang ngừng tại đèn đỏ ngã tư. Giáo sư Bông
thiệt mạng cùng các cận vệ của ông.[6][10] Lúc
đó ông mới 42 tuổi. Sự kiện Nguyễn Văn Bông bị ám
sát không chỉ làm sụp đổ kế hoạch thay đổi nhân sự
của Việt Nam Cộng hòa mà còn làm cho nội bộ chính
quyền này nghi ngờ lẫn nhau. Theo báo Công An
TPHCM, Tổng thống Nguyễn
Văn Thiệu và
dư luận cho rằng phe Trần
Thiện Khiêm thực
hiện vụ ám sát này để cố giữ chức Thủ tướng[11].
Gia đình
Khi ông qua đời, lúc đó ông
có hai trai tên là Nguyễn-Lê-Quốc và
Nguyễn-Lê-Việt và một gái tên là Nguyễn-Lê-Thu-Ánh [7]. Sau 1975, vợ ông tái giá
với Lacy Wright, một nhà ngoại giao Mỹ, và lấy tên
mới là Jackie Bông Wright.
Tác phẩm
-
Luật Hiến pháp và Chính trị
học. Sài Gòn, 1967 (in lần thứ nhất),
1969 (in lần thứ hai), 2013 (bản điện tử do
pro&contra thực hiện).
[12]
- Nguồn:wikipedia.net
THƯ MỤC
