Nguyễn Văn Đài |
Sinh |
1970
Thôn Yên Vĩnh, xã Dạ
Trạch, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng
Yên |
Nghề nghiệp |
Luật sư |
Nổi tiếng vì |
Nhà hoạt
động bất đồng chính kiến với chính phủ
Việt Nam - Tội Tuyên truyền chống Nhà nước |
Đảng phái chính trị |
Khối
8406 |
Cáo buộc hình sự |
Tuyên
truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam |
Giải thưởng |
Giải Nhân
quyền 2017 của Liên đoàn Thẩm phán Đức |
Luật
sư Nguyễn
Văn Đài là
một nhân vật bất đồng
chính kiến. Ông từng bảo vệ nhiều vụ án
nhân quyền và tôn giáo như vụ xử Mục sư Nguyễn
Hồng Quang và nhà truyền đạo Phạm Ngọc Thạch năm
2004.[1] Ông
Đài năm 2007 đã bị xử tù 4 năm về tội "Tuyên
truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam", thời
gian quản chế 4 năm, từ ngày 16.12.2015 ông lại
bị bắt giam về cùng tội trên.
Tuy đang bị Việt Nam khởi tố, tạm
giam, ông Đài được tổng thống Đức Frank-Walter
Steinmeier trao
giải Nhân quyền 2017 của Liên đoàn Thẩm phán Đức
vào ngày 5 tháng 4 năm 2017. [2]
Tiểu sử
Nguyễn Văn Đài sinh năm 1970 tại Thôn
Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch, huyện Khoái Châu,
tỉnh Hưng Yên,
trong một gia đình công chức.
Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung
học, không đỗ Đại học, Nguyễn Văn Đài đã đi học
Trung học Kỹ thuật điện ở Sóc Sơn - Hà Nội.
Ông từng làm việc tại Cộng hòa Dân chủ
Đức trong
một thời gian. Sau khi bức tường Berlin sụp
đổ, ông trở về Việt Nam năm 1990 và theo học tại
Đại học Luật Hà Nội.[3]
Năm 1995, tốt nghiệp đại học, ông làm
việc cho một số văn phòng luật sư. Tuy nhiên,
khởi đầu ông không là thành viên của Đoàn Luật
sư Hà Nội[4].
Đến năm 1999,
ông xin làm thành viên đoàn luật sư tỉnh Vĩnh Phúc,
năm 2002 thì chuyển về Đoàn Luật sư Hà Nội. Năm
1997, ông tự ứng cử đại biểu cho Quốc hội Việt Nam khóa
XI nhưng không trúng cử.
Năm 2003, ông thành lập và làm giám
đốc Công ty TNHH Dịch thuật và Tư vấn Việt Luật;
đồng thời là Trưởng Văn phòng Luật sư Thiên Ân,
có trụ sở tại số 10 Đoàn Trần Nghiệp, Hà Nội.
Hoạt động
Tháng 4 năm 2004, ông cùng với 11 luật
sư thành lập nhóm "Luật sư Vì Công lý", nhưng
sau đó 11 luật sư này đều rút tên vì sợ bị thu
giấy phép hành nghề.[5]
Luật sư Nguyễn Văn Đài từng bảo vệ
nhiều vụ án nhân quyền và tôn giáo như vụ xử Mục
sư Nguyễn Hồng Quang và nhà truyền đạo Phạm Ngọc
Thạch năm 2004.[1]
Ngoài ra ông Đài đã viết một số bài
nghiên cứu luật học về các quyền tự do chính trị
ở Việt Nam. Trong một bài viết năm 2006, ông
khẳng định rằng tuy Điều 4 của Hiến pháp 1992
của nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
thừa nhận sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam nhưng
nó không ngăn cấm công dân Việt Nam thành lập
các chính đảng mới.[cần dẫn nguồn]Ông
lấy dẫn chứng là sự tồn tại của Đảng Dân chủ Việt
Nam và Đảng Xã hội Việt
Nam cho
đến năm 1988 đã không vi phạm điều đó (đã ghi
trong bản Hiến pháp 1980). Vì thế, ông cho rằng
tuy chưa có hướng dẫn cụ thể, các công dân Việt
Nam đều có quyền tuyên bố thành lập đảng chính
trị mà không cần phải xin phép nhà nước. Tuy
không trực tiếp tham gia, Luật sư Nguyễn Văn Đài
sẵn sàng tư vấn về mặt pháp lý cho các đảng phái
mới thành lập.
Luật sư Nguyễn Văn Đài đã góp phần
đáng kể cho sự ra đời của Khối 8406 và
Tuyên ngôn Tự do Dân chủ 2006. Ban đầu nhóm chỉ
có 118 thành viên là người Việt trong nước. Đến
ngày 22 tháng 8 năm 2006, số thành viên công
khai đã lên đến 1951 thành viên là người Việt
trong nước. Ngoài ra, nhóm cũng đã có 3881 thành
viên công khai là người Việt đang sinh sống ở
nước ngoài. Cùng với 139 chính khách quốc tế bao
gồm đại diện các tổ chức, 50 nhân sĩ Hiến chương
77 Tiệp Khắc và
50 dân biểu, nghị sĩ Hoa Kỳ[cần dẫn nguồn].
Ngoài ra, Luật sư Nguyễn Văn Đài cũng đã hỗ trợ
cho sự ra đời của các tổ chức công nhân và bảo
vệ nhân quyền như "Công đoàn Độc lập", "Ủy ban
Nhân quyền Việt Nam", "Liên minh dân chủ nhân
quyền Việt Nam". Trước khi bị bắt, ông làm biên
tập viên cho báo Tự do dân chủ và
cộng tác viên của báo Tự do ngôn luận.
Ông đã được nhận giải thưởng nhân quyền
Hellman-Hemmet của Tổ chức Theo dõi
Nhân quyền,[6] và
Giải Nhân quyền Việt Nam 2007 của Mạng lưới Nhân
quyền Việt Nam.
Theo báo Công an Nhân dân, Nguyễn Văn
Đài thừa nhận với cơ quan chức năng đã soạn thảo
tuyên bố thành lập cái gọi là "ủy ban nhân quyền
Việt Nam" rồi gửi qua Email cho nhóm phản động
Đoàn Viết Hoạt ở Mỹ, đề nghị bọn phản động trong
số người Việt lưu vong ở Mỹ tham gia để chờ ngày
tuyên bố thành lập. Hành động này giống như quy
trình "lập dự án" để xin tiền viện trợ của phe
nhóm phản động.[1]
Cũng theo báo này, Luật sư Nguyễn Văn
Đài đã khai với cơ quan Công an: "Trung bình mỗi
tháng, bên ngoài giúp đỡ tôi khoảng trên 1.000
USD. Tôi trả lương nhân viên khoảng 200 USD/
tháng và cho tôi khoảng 600-700 USD/tháng. Ngoài
ra, tôi còn "tài trợ học bổng" cho một số sinh
viên khác (thường do được chọn chỉ định trước)
khoảng 20-30 USD/ tháng/người"…
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2006,
Nguyễn Văn Đài đã nhận được gần 19.000 USD "trả
công" của các đối tượng phản động bên ngoài…[2]
Ngày 8/2/2007, Mặt trận Tổ quốc phường
Bách Khoa, Hà Nội, địa phương nơi Nguyễn Văn Đài
cư trú, đã tổ chức hội nghị nhân dân để đấu
tranh với những hoạt động sai trái, vi phạm pháp
luật của Nguyễn Văn Đài. Hội nghị "nhất trí
lên án hoạt động sai trái, vi phạm pháp luật,
gây nguy hiểm cho xã hội của Nguyễn Văn Đài và
đồng bọn, đồng thời cũng nhận thấy thời gian
qua, các cơ quan chức năng có biểu hiện hữu
khuynh, thiếu biện pháp xử lý kiên quyết, nghiêm
minh đối với Đài và đồng bọn để số này tự do ở
ngoài xã hội có điều kiện hoạt động chống đối.
Vì vậy, kiến nghị các cơ quan chức năng khẩn
trương xử lý bằng biện pháp tố tụng đối với
Nguyễn Văn Đài"[3]
Vụ
án Nguyễn Văn Đài-Lê Thị Công Nhân
Sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại
Thế giới (WTO)
và tổ chức xong Hội nghị Thượng
đỉnh châu Á-Thái Bình Dương vào
cuối năm 2006, khoảng hai mươi nhà hoạt động vì
dân chủ, nhân quyền và tự do tôn giáo đã bị bắt
và truy tố.
Ngày 3 tháng 2 năm 2007, công an đã
khám xét văn phòng của luật sư Thiên Ân trong
khi luật sư Lê Thị Công Nhân (cộng
sự của luật sư Nguyễn Văn Đài) đang giúp cho một
số sinh viên tìm hiểu về nhân quyền,
tịch thu các tài liệu của ông. Ngày 28 tháng 2
năm 2007, phòng Đăng ký kinh doanh thuộc sở Kế
hoạch và Đầu tư Hà Nội ra quyết định và thu hồi
giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của Công ty
Trách nhiệm hữu hạn Dịch thuật và Tư vấn Việt
Luật mà ông Đài là thành viên. Ngày 6 tháng 3
năm 2007, Luật sư Nguyễn Văn Đài bị bắt cùng với
luật sư Lê Thị Công Nhân.[7]
Ngày 11 tháng 5, TAND thành phố Hà Nội
đã tuyên án Nguyễn Văn Đài 5 năm tù giam. Ngày
27/11, tòa án phúc thẩm giảm bản án xuống 1 năm
còn 4 năm về tội "Tuyên truyền chống Nhà nước
CHXHCN Việt Nam", nhưng vẫn giữ thời gian quản
chế 4 năm.[8]
Nhìn
nhận về Nguyễn Văn Đài và vụ án
Theo
hệ thống truyền thông của Nhà nước Việt Nam
Các đài phát thanh, truyền hình và hơn
600 tờ báo của nhà nước Việt Nam đều đưa tin: Vụ
án hình sự xét xử Nguyễn Văn Đài-Lê Thị Công
Nhân tiến hành vào ngày 11 tháng 5 năm 2007, Tòa
án Nhân dân Thành phố Hà Nội bố trí một căn
phòng lớn, có màn hình truyền hình ảnh trực tiếp
từ phòng xét xử, để các nhà báo có thể theo dõi
các diễn biến chính của phiên toà. Theo bản cáo
trạng số 28/CT-VKS-P2 ngày 23 tháng 4 năm 2007
của Viện Kiểm sát Nhân dân Thành phố Hà Nội, do
Phó Viện trưởng Vũ Thị Đức ký, các bị cáo đã có
các hành vi tàng trữ các tài liệu có nội dung
xuyên tạc lịch sử dân tộc, bôi nhọ chế độ xã hội
do Đảng Cộng sản Việt
Nam lãnh
đạo, vu cáo xuyên tạc chính sách của Nhà nước
đối với tổ chức công đoàn và giai cấp công nhân
Việt Nam; bên cạnh đó, các bị cáo đã nhiều lần
trả lời phỏng vấn các đài, báo nước ngoài và đã
viết, tán phát các tài liệu có nội dung tuyên
truyền kích động nhằm chống Nhà nước Cộng hoà Xã
hội chủ nghĩa Việt Nam. . Theo hệ thống truyền
thông nhà nước[cần dẫn nguồn],
Nguyễn Văn Đài đã nhận 60.000 USD của các Tổ
chức "Mạng lưới nhân quyền Việt Nam", "Họp mặt
dân chủ" và "Ủy ban cứu trợ thuyền nhân Việt
Nam" ở Mĩ.
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2006,
Nguyễn Văn Đài đã nhận được gần 19.000 USD tiền
"trả công" của các đối tượng phản động bên ngoài[9].
Ông Nguyễn
Trọng Tỵ Chủ
nhiệm Đoàn luật sư Hà Nội đã có viết một bài "phê
phán sự ngông cuồng, vô ơn bội nghĩa" của
Nguyễn Văn Đài trên Báo Pháp luật Việt
Nam và
đề nghị: "Đã đến lúc Đoàn Luật sư Thành phố Hà
Nội và cơ quan quản lý Nhà nước cần có biện pháp
thích hợp không để cho Nguyễn Văn Đài lợi dụng
danh nghĩa luật sư Hà Nội đi sâu vào con đường
tội lỗi[4].
Theo
hệ thống truyền thông ngoài nhà nước
Luật sư Nguyễn Văn Đài và luật sư Lê
Thị Công Nhân bị bắt cùng ngày 6 tháng 3 với cáo
buộc là họ đã từng sử dụng văn phòng luật Thiên
Ân của luật sư Đài để "đào tạo về dân chủ và
nhân quyền cho sinh viên ở Hà Nội". Hai luật sư
này cũng bị cáo buộc đã "kêu gọi người dân tẩy
chay cuộc bầu cử đại biểu quốc hội khóa XII"
Tại phiên xử, luật sư Đài được hãng AP trích
lời thừa nhận có lưu giữ tài liệu ủng hộ dân chủ
và gặp gỡ một số sinh viên Việt Nam, ông cũng
nói là ông không vi phạm bất kì luật nào mà chỉ
đơn thuần thực hiện quyền tự do ngôn luận và quyền
lập hội.[cần dẫn nguồn]
Tờ Việt Báo tại hải ngoại cho rằng
"phiên tòa quả là một điều bỉ ổi và sỉ nhục cho
cả dân tộc Việt Nam về cái gọi là sự công minh [6] [7], một phiên tòa
diễn ra tranh luận không quá một giờ đồng hồ cho
các luật sư bào chữa được phép trình bày [8]. Tờ Việt Báo [9] viết:
-
- Đặc
biệt là sự chụp mũ của Viện Kiểm sát
Nhân dân TP Hà Nội và của chủ tọa phiên
tòa là cứng nhắc, cả vú lấp miệng em,
cho thấy một sự dập khuôn bản án đã định
trước, từ trên xuống [...] Tại sao đến
thời đại ngày nay khi mà cả loài người
trên thế giới đều rất văn minh và tiến
bộ được hưởng hầu hết các giá trị nhân
quyền, dân chủ, tự do, thì người dân
Việt Nam chỉ vì nói lên quan điểm, chính
kiến của mình lại bị nhà nước và đảng
Cộng sản Việt Nam khép tội "tuyên truyền
chống phá nhà nước".
Theo Việt báo, những hành động đó của
bộ máy cầm quyền hiện nay của nhà nước chỉ có
thể là sự chà đạp lên chính Hiến pháp, luật pháp
của mình và luật pháp quốc tế mà chính quyền
Việt Nam đã ký kết, có nghĩa vụ phải tuân thủ và
áp dụng".
Nhân vật bất đồng chính kiến Phạm Quế Dương nói:
"những hoạt động của Nguyễn Văn Đài và Lê Thị
Công Nhân là những hành động rất dũng cảm, trí
tuệ, và họ đúng là những con người anh hùng. Bởi
vì vấn đề dân chủ và vấn đề nhân quyền hiện nay
là vấn đề bức xúc của nhân dân Việt Nam. Thế mà
có những người rất trẻ như luật sư Nguyễn Văn
Đài, như luật sư Lê Thị Công Nhân (27 tuổi) dám
nói ra những vấn đề sự thật như vậy, lột trần
tất cả những vi phạm nhân quyền và dân chủ của
đảng Cộng sản và của chính phủ Việt Nam này ra;
cho nên tôi hoàn toàn ủng hộ Nguyễn Văn Đài và
Lê Thị Công Nhân"[10].
Sau khi ông và luật sư Lê Thị Công
Nhân bị bắt giữ, một số tổ chức quốc tế lên
tiếng phản đối và kêu gọi chính quyền Việt Nam
trả tự do cho hai người và một số nhân vật bất
đồng chính kiến khác, trong đó có Quốc hội Hoa Kỳ[cần dẫn nguồn], Liên minh châu Âu[10], Ân xá Quốc tế[11], Tổ chức Theo dõi
Nhân quyền[12].
Vụ
hành hung vào tháng 12/2015
Trong bản thông cáo gửi báo chí ngày
10/12/2015, Tổ chức Phóng Viên
Không Biên Giới (Reporters
Sans Frontières - RSF) cho rằng luật sư Nguyễn
Văn Đài và nhiều nhà hoạt động khác trên đường
về Hà Nội đã bị "công an thường phục" chận xe
đánh đập gây thương tích nặng sau buổi nói
chuyện về nhân quyền nhân ngày Quốc
tế Nhân quyền 10
Tháng 12 tại tư gia của nhà hoạt động Trần
Hữu Đức ở
huyện Nam Đàn, Hà Tĩnh. RSF
cho rằng nhóm công an này đã lấy tiền bạc, điện
thoại di động của luật sư Đài và bỏ ông xuống
đường cách nơi hội thảo 50 km.[13],[14]
Thông cáo ra ngày 11/12 của Văn phòng
Cao ủy LHQ (OHCHR) về Nhân quyền nói vụ tấn công
các nhà hoạt động nhân quyền tại Việt Nam đang ở
mức báo động và rằng LHQ quan ngại về việc nhà
chức trách dường như làm ngơ và không truy tố
những kẻ gây ra những vụ hành hung này.[15]
Bị
bắt về tội "Tuyên truyền chống Nhà nước" lần
thứ 2
Ngày 16.12.2015 luật sư Nguyễn Văn Đài
một lần nữa bị khởi tố bị can, bắt tạm giam và
khám xét về tội "Tuyên truyền chống Nhà nước",
theo Điều 88 Bộ
luật Hình sự.[16],[17] Ông
bị bắt trên đường đi gặp đoàn đối thoại nhân
quyền EU mà tổ chức buổi nói chuyện với trưởng
các nhóm xã hội dân sự và các nhà hoạt động, sau
khi đã nói chuyện với chính quyền Việt Nam vào
ngày hôm trước.[18],[19]
Ngày 22.2.2016, nghị sĩ Marie-Luise
Dött, Phát ngôn viên về Chính sách Môi sinh và
Xây dựng của Khối Nghị sĩ Liên minh Dân chủ/Xã
hội Thiên chúa giáo Đức (CDU/CSU) trong Quốc hội
Liên bang Đức, đã chính thức tuyên bố báo chí
nhận bảo trợ quốc hội cho Luật sư Nguyễn văn
Đài, nhà bảo vệ nhân quyền bất bạo động bị giam
giữ từ ngày 16/12/2015 theo lời yêu cầu của tổ
chức nhân quyền Veto! Human Rights Defenders‘
Network. Bà đã gặp ông Đài tại Hà Nội vào tháng
8 năm ngoái cùng với phái đoàn đại biểu nhóm
CDU/CSU của quốc hội Đức trong chuyến sang thăm
Việt Nam.[20] Cũng
gặp ông Đài vào lúc đó là ông Volker Kauder, chủ
tịch nhóm liên đảng CDU/CSU tại quốc hội Đức,
cũng đã lên án khe khắt vụ bắt giam ông Đài. Ông
nghi ngờ là, vụ bắt giam này là để dập tắc một
tiếng nói phê phán, nó cho thấy là tình trạng
nhân quyền ở Việt Nam từ trước tới giờ vẫn chưa
thể chấp nhận được.[21]
Phản
ứng quốc tế
- Trong thông
cáo phát đi ngày thứ Năm 17/12, ông Bruno
Angelet, trưởng phái đoàn Liên hiệp châu Âu
(EU) tại Việt Nam nói EU và các đại sứ của các
nước trong khối “bày tỏ quan ngại sâu sắc với
cuộc bắt giữ ông Nguyễn Văn Đài hôm qua”.[22]
- Đặc ủy nhân
quyền của Đại sứ quán Đức tại Hà Nội, ông
Christoph Strässer cũng đã lên tiếng: “Tôi
bàng hoàng khi biết tin ông luật sư Nguyễn Văn
Đài, một người bảo vệ nhân quyền và một
blogger, đã bị bắt giữ hôm nay tại Việt Nam.” [22]
- Nói về cuộc
bắt giữ, ông Phil Robertson- phó giám đốc khu
vực châu Á của tổ chức nhân quyền Human
Rights Watch -
nói với BBC Tiếng Việt: "Vấn đề là Việt Nam
biết đối thoại nhân quyền diễn ra mỗi năm một
lần. Họ có thể nói bất cứ gì họ muốn trong hội
nghị, và ngay sau hội nghị họ quay trở lại với
những chiến thuật hung hãn để đàn áp các sự
việc như chúng ta thấy hôm nay." [22]
- Bà Champa
Patel, Giám đốc Tổ
chức Ân xá Quốc tế khu
vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương nói: "Nguyễn
Văn Đài là một nhà hoạt động dũng cảm và đầy
nhiệt huyến, người đã nâng cao nhận thức trong
nước và quốc tế về tình trạng vi phạm nhân
quyền ở một quốc gia mà không chấp nhận bất
đồng chính kiến. Việc bắt giữ luật sư Đài càng
nhấn mạnh rằng những cam kết của Việt Nam về
nhân quyền là giả dối. Luật sư Đài phải được
trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện." [23]
- Trong một buổi
trả lời báo chí thường lệ, người phát ngôn Bộ
Ngoại giao Hoa Kỳ nói: "Chúng tôi quan ngại
sâu sắc trước cuộc bắt giữ luật sư nhân quyền
Nguyễn Văn Đài theo điều 88 Bộ Luật Hình Sự
liên quan tới an ninh quốc gia. Chúng tôi thúc
giục Việt Nam tuân thủ luật và đảm bảo các
hành động phải phù hợp với nghĩa vụ và cam kết
quốc tế, và chúng tôi kêu gọi chính phủ trả tự
do vô điều kiện tất cả tù nhân lương tâm.” Tổ
chức Human Rights Watch tại New York cho biết
Việt Nam đang giam giữ 130 tù chính trị.[24]
- Ngày 10 tháng
5 năm 2016, tại Washington DC,
một buổi điều trần đã diễn ra tại Hạ viện Hoa
Kỳ dưới sự chủ tọa của dân biểu Christopher
Smith và nhân chứng trình bày là bà Vũ Minh
Khánh, vợ luật sư Nguyễn Văn Đài.[25]
- Một kiến nghị
của nhiều tổ chức phi chính phủ gồm có Phóng
viên không biên giới, Văn bút Quốc tế, Việt
Tân, Electronic Frontier Foundation (EFF),
Lawyers for Lawyers (L4L), Medial Legal
Defence Initiative (MLDI), Lawyers' Rights
Watch Canada (LRWC) được gửi tới Ủy ban Điều
tra về Bắt giữ Tùy tiện của Liên Hiệp Quốc hôm
16/12/2016.yêu cầu chính phủ Việt Nam thả luật
sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài. Thông cáo viết.
"Chính phủ Việt Nam phải thả luật sư nhân
quyền và blogger Nguyễn Văn Đài ngay lập tức
và vô điều kiện," "Chính quyền Việt Nam tiếp
tục im lặng về quá trình điều tra, không có
dấu hiệu đưa ông ra xử. Hơn nữa, cả vợ và luật
sư của ông đều không được thăm".[26]