Nhạc Sĩ Thanh Sơn

Thanh Sơn
Thanh Sơn
Thông tin nghệ sĩ
Tên khai sinh	Lê Văn Thiện
Sinh	1 tháng 5 năm 1938; Sóc Trăng
Mất	4 tháng 4, 2012 (73 tuổi); Thành phố Hồ Chí Minh
Thể loại	Nhạc vàng, Nhạc quê hương
Nghề nghiệp	Nhạc sĩ, ca sĩ

Thanh Sơn (1 tháng 5 năm 1938 – 4 tháng 4 năm 2012) là một nhạc sĩ Việt Nam. Ông được biết đến từ thập niên 1960 với những ca khúc trữ tình nói về tuổi học trò. Khoảng thời gian sau, ông nổi tiếng với các ca khúc chủ đề miền Tây Nam Bộ mang âm hưởng dân ca Nam bộ.^[1]

Cuộc đời

Ông tên thật là Lê Văn Thiện, sinh ngày 1 tháng 5 năm 1938 tại Sóc Trăng; là con thứ mười trong một gia đình có 12 anh chị em. Gia đình ông từng che giấu cán bộ Việt Minh nên bị ruồng bố gắt gao, ông phải rày đây mai đó.

Khởi đầu là ca sĩ

Ông học nhạc từ hồi tiểu học với thầy Võ Đức Phấn (em ruột nhạc sĩ Võ Đức Thu). Năm 1955, thầy Phấn mất, ông lên Sài Gòn làm thuê, ở mướn nhưng vẫn tiếp tục học nhạc với thầy Lê Thương và nuôi ước mơ trở thành ca sĩ.

Đến năm 1959, ông đăng ký tham dự cuộc tuyển lựa ca sĩ của Đài phát thanh Sài Gòn và đoạt giải nhất. Ban giám khảo cuộc thi đó có những tên tuổi như: Dương Thiệu Tước, Võ Đức Thu, Thẩm Oánh, Nghiêm Phú Phi. Sau khi đoạt giải ông được mời đi hát trong ban Tiếng tơ đồng của Hoàng Trọng.

Chuyển sang sáng tác nhạc

Dù đã là ca sĩ, ông vẫn mày mò học sáng tác nhạc với cuốn "Để sáng tác một ca khúc" của Hoàng Thi Thơ.

Ca khúc đầu tiên của ông là Tình học sinh ra đời năm 1962, tuy nhiên chẳng được một ai lưu ý. Sang năm sau, Nỗi buồn hoa phượng ra đời, trở thành một trong những ca khúc nổi tiếng nhất viết về mùa hè.

Năm 1963, ông bỏ hẳn nghề ca sĩ để chuyên tâm sáng tác.

Từ 1973, nhạc của ông bắt đầu chuyển hướng sang đề tài quê hương.

Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, ông ngưng sáng tác.

Bắt đầu sáng tác nhạc trở lại từ thập niên 1990, những ca khúc mới mang âm hưởng dân ca của ông lập tức được công chúng đón nhận. Nhiều bài hát trong giai đoạn này trở nên thịnh hành tới ngày nay như Hình bóng quê nhà, Hành trình trên đất phù sa, Bạc Liêu hoài cổ,...

Từ năm 2000, ông làm phụ trách biên tập chương trình cho Trung tâm Băng nhạc Rạng Đông.

Năm 2006, Trung tâm Thúy Nga thực hiện chương trình Paris By Night 83 vinh danh ông, cùng với hai nhạc sĩ Xuân Tiên và Nguyễn Ánh 9.

Năm 2007, kỷ niệm năm Thanh Sơn 69 tuổi, Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đêm nhạc mang tên ông.

Qua đời

Năm 2011, ông bị tai biến mạch máu não khi đang cùng trung tâm Thúy Nga thực hiện cuốn Paris By Night 103. Sau một thời gian điều trị, ông qua đời lúc 14h 30' ngày 4 tháng 4 năm 2012 tại Thành phố Hồ Chí Minh vì tuổi già sức yếu.^[2]

Nội dung sáng tác

Nhạc của Thanh Sơn thời kỳ đầu thường nói về tình cảm của tuổi học trò, đặc biệt là mùa hè. Bài Nỗi buồn hoa phượng được ông tâm đắc nhất, với những câu ca chân tình rất quen thuộc:

Bản nhạc Trả lại thời gian.

Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn

Chín mươi ngày qua chứa chan tình thương...

Ngoài đề tài học trò, ông còn có nhiều tác phẩm ở một số chủ đề khác. Như ca ngợi mùa xuân:

Mùa xuân sang có hoa anh đào

Màu hoa tôi trót yêu từ lâu... (Mùa hoa anh đào)

Nghe xuân sang thấy trong lòng chứa chan

Tiếng pháo vui vang đó đây nghe rộn ràng... (Đoản xuân ca)

...hay những bài nhạc vàng than trách số phận, viết theo điệu boléro:

Xin trả lại những kỷ niệm buồn vui

Ngày vui đã theo thời gian qua mất rồi

Ngồi viết tâm sự, nhớ ngược về quá khứ

Chợt lên nét suy tư

Bao năm thầm kín trót thương tà áo tím

Những đêm sương lạnh nghe trái sầu rót vào tim... (Trả lại thời gian)

Thời gian trước 1973, lời ca của ông chịu ảnh hưởng của nhạc vàng: chân thật, giản dị, ít trau chuốt,.. Đến khi ông chuyển hướng sang nhạc quê hương, lời ca mới được chú trọng – như chính ông nhìn nhận.

Nhiều bài hát được viết để hát bằng giọng Nam bộ, với những điệu hò, điệu ru rất quen thuộc với người miền Nam:

Ơi hò ơi ví dầu thương những con đò bên hàng dừa xanh,

Thương nhiều chiếc áo bà ba,

Vai nặng gánh lúa lúc tan chợ chiều,

Bên mái tranh nghèo nghe bìm bịp kêo nước lớn nước ròng... (Gợi nhớ quê hương)

Hò ơ..

Gió đưa gió đẩy, về rẫy ăn trầu, về sông ăn cá

về sông ăn cá, về đồng ăn cua... (Hình bóng quê nhà)

Ngoài ra, Thanh Sơn cũng thường đem những địa danh, những đặc sản, những giai thoại có thật vào nhạc, như là một cách quảng bá hình ảnh miền quê xứ đó:

Quýt Cái Bè nổi tiếng ngọt ngây

Ai ăn rồi nhớ mãi miền Tây (Hành trình trên đất phù sa)

Nghe tiếng đàn ai rao sáu câu

Như sống lại hồn Cao Văn Lầu

Về Bạc Liêu danh tiếng ôn lại giấc ngủ vàng son

Một thời để nhớ ngày đó xa rồi (Bạc Liêu hoài cổ)

Nghe danh Công tử Bạc Liêu đốt tiền nấu trứng, tỏ ra mình giàu (Bạc Liêu hoài cổ)

Ông đã viết nhạc cho hầu khắp các địa danh ở miền Nam, chỉ trừ Tiền Giang mà theo ông: "Chưa viết được vì hai chữ Tiền Giang đưa vào nhạc khó quá. Tôi sẽ cố gắng tìm cho ra cái tứ để ca ngợi mảnh đất Tiền Giang trong thời gian tới".

Ngoài nhạc về miền Nam, ông còn viết một số bài ca ngợi các miền khác, như bài Non nước hữu tình (miền Bắc), Trở lại thành phố sương mù, Thương về cố đô, Đôi lời gửi Huế (miền Trung), Quê hương 3 miền (cả ba miền).

Người đi chốn xa thương về cố đô

Thương tà áo trắng thương mấy câu hò

Và giọng cười, vành nón Kim Luông

Ôi nắng chiều Vỹ Dạ thoáng buồn

Ngự Bình chơ vơ nhìn sông Hương (Thương về cố đô)

Trong suốt thời gian từ thập niên 1970 cho tới cuối thập niên 1990, Thanh Sơn là một trong những nhạc sĩ năng nổ nhất của miền Nam với những bài nhạc ca ngợi quê hương.

Danh mục ca khúc

Bài hát Phượng Buồn ("Anh đến với em vào một ngày trời đẹp nắng, một ngày phượng hồng thắm trong đôi mắt buồn xa xăm...") là sáng tác của nhạc sĩ Tuấn Hải viết năm 1974.

Bài hát Hát Nữa Đi Em là sáng tác của Phố Thu. Thanh Sơn không tham gia viết nhạc hoặc lời.

Danh sách này không đầy đủ; bạn có thể giúp đỡ bằng cách mở rộng nó.

Trước 1975

12 năm sau
18 xuân xanh
Anh đường anh em đường em^[3]
Ba tháng tạ từ
Bài ngợi ca quê hương
Bên bờ suối vắng^[4]
Buồn từ dạo đó
Buồn vào đêm^[5]
Chuyến đò xưa
Chỉ một đêm thôi
Chiều nhớ nhung
Chiều trên vỉa hè
Chúc xuân
Chuyện đã rồi
Chuyện tình hoa tigôn
Cung buồn tháng hạ^[6]
Dư âm mùa xuân (Tàn xuân)
Dư âm ngày cũ^[7]
Đã muộn rồi
Đêm hẹn hò^[8]
Đoản ca cho mình
Đọc tin trên báo^[9]
Đôi mươi^[10]
Đời đen^[11]
Người ấy là ai
Em ơi đã lỡ làng rồi
Em 16
Em về cây lúa trổ bông
Giã từ bạn thân
Giấc mộng không thành
Giòng suối xanh
Gót phiêu du
Gửi một niềm thương^[12]
Hạ buồn
Hai người lính tâm sự^[13]
Hành trình trên quê hương
Hát mừng xuân
Hận tha la^[14]
Hò hẹn dưới trăng thu
Hoa tím người xưa
Hương tình cũ
Khi hoa đào nở
Khoảng cách
Kỷ niệm ngày qua^[12]
Lá thư học sinh
Lính tâm sự
Lưu bút ngày xanh
Màu áo hoa phượng
Màu phượng úa
Một mối sầu
Mùa hoa anh đào
Mưa gió đường xa
Mừng nắng xuân về^[15]
Mười năm tái ngộ
Ngày xuân tái ngộ
Ngày phép của lính
Ngày tôi về thăm Huế
Ngày tựu trường
Người lữ khách
Người nỡ thế sao
Người về trong mơ
Nhật ký đời tôi^[16]
Những ngày qua
Những ngày trên Đà Lạt
Những vùng đất mang tên anh
Nỗi buồn hoa phượng
Nửa chừng xuân
Nước mắt Mộng Cầm^[14]
Pháo hồng ngày cưới
Sau ba năm người về
Số phận bẽ bàng
Tàn thu lá đổ
Tâm sự hai giờ gác
Thăm những vùng địa sử
Thương ca mùa hạ^[17]
Thương về cố đô
Thuở còn đi học
Thuở vào đời^[14]
Thửo vàng son ^[18]
Tìm hoa bốn mùa
Tình bạn cũ
Tình đêm phố cũ
Tình đêm xứ lạnh
Tình học sinh
Tình người lính cũ
Tình yêu anh đào
Trả lại thời gian
Trái sầu^[19]
Tuổi nhớ^[19]
Từ khi vắng anh^[20]
Vầng trán suy tư
Ve sầu mùa phượng
Việt Nam 30 năm (Tuổi Việt Nam chinh chiến)
Vỡ mộng

Sau 1975

20 năm gặp lại
Áo mới Cà Mau
Áo trắng Gò Công
Bài ca của chúng mình
Bài ca dao đầu đời^[21]
Bài ca xuân
Bội bạc
Buồn như phượng
Cần Thơ
Cây vông đồng
Chạnh lòng
Chiều mưa Kiên Giang
Chiều mưa xứ dừa
Chiều qua phố cũ
Chút tình gửi quê hương
Chuyện tình hoa bướm
Chuyện tình hoa lưu ly
Chuyện tình nàng Châu Long
Chuyện tình quán bên hồ
Con phố buồn hiu
Cô giáo mới
Cô lái đò Tân Uyên
Dĩ vãng buồn^[22]
Dối lòng
Điệu buồn tương tư
Điệu Lâm Thôn Trà Vinh
Đêm mưa buồn
Đến với tôi
Đoản xuân ca
Đời hợp tan
Đôi lời với Huế
Đường chiều lá đổ
Em bỏ dòng sông
Em lấy chồng xa
Em vẫn nhớ trường xưa
Em về qua bến Bắc
Giọt mưa gọi buồn
Gọi tình xưa thức dậy^[23]
Gởi cố nhân đôi lời
Gợi nhớ quê hương
Hành trình trên đất phù sa
Hai nỗi buồn
Hái hoa cầu duyên^[22]
Hát ru tình đời
Hình bóng quê nhà
Hoa tình tháng giêng
Hoài cổ
Hồn quê
Hơn thua
Huế và nỗi nhớ
Hương lúa Hậu Giang
Hương tóc mạ non ^[24]
Ký ức
Lối cũ em về
Lời sám hối
Màu tím thủy chung
Một thuở đam mê
Mùa nước nổi
Mùa xuân bên nhau
Ngày vui thành hôn
Ngợi ca quê hương em
Nhịp đàn vui
Nhớ cố hương
Như cơn gió thoáng qua
Như lục bình trôi^[25]
Những ngày yêu dấu
Nỗi buồn biệt ly
Non nước hữu tình
Quê hương ba miền
Rồi em cũng về
Sau ba năm người về
Sóc Sờ Bai Sóc Trăng
Sớm nhớ chiều thương
Sương thu
Than thở
Thầm lặng
Thị trấn mù sương
Thương về Sóc Trăng
Tình em Tháp Mười
Tình hững hờ
Tình người xa xứ
Tình trăng lúa
Tôi với phượng buồn
Trở lại thành phố sương mù
Tưởng như Huế trong lòng^[26]
Xuân đẹp làm sao
Xứ người nhớ quê
Yêu cô gái Bạc Liêu
Yêu dấu Hà Tiên
Yêu tiếng hát ngày xưa

Tham khảo

Thanh Sơn, phải chi tôi đang 30 tuổi - bài gốc của Thanh niên online
Dành tình cảm cho nhạc sĩ Thanh Sơn - Vietnamnet
Trò chuyện với nhạc sĩ Thanh Sơn về khúc hát học trò và Hình bóng quê nhà - namkyluctinh.org.
Đêm nhạc tôn vinh Thanh Sơn - Thể thao Văn hóa
Bài 1: Cảm thức về dòng ca khúc bolero Việt, SG tiếp thị

Chú thích

^ Nhạc sĩ Thanh Sơn - voanews.com
^ Nhạc sĩ Thanh Sơn qua đời vì bạo bệnh, BBC, 5/4/2012
^ Đồng sáng tác với Thu Khanh
^ Đồng sáng tác với Ngọc Trung
^ Lời Hoài Linh
^ Đồng sáng tác với Hoàng Trang
^ Đồng sáng tác với Sơn Tuyền
^ Đồng sáng tác với Lưu Hồng
^ Khi nghe tin Dzũng Chinh mất.
^ Đồng tác giả với Song Ngọc
^ Đồng sáng tác với Ly Ca
^ ^a ^ă Đồng tác giả với Hoàng Lang
^ Tức là lời nhạc lính của bài Trả Lại Thời Gian.
^ ^a ^ă ^â Ký tên Sơn Thảo.
^ Viết lời 2 từ bài Nếu anh về bên em của Huỳnh Anh.
^ Khác với Tâm sự đời tôi của Thanh Hằng.
^ Đồng sáng tác với Bảo Thu
^ Đồng sáng tác với Mặc Thế Nhân
^ ^a ^ă Đồng sáng tác với Đắc Trung
^ Đồng sáng tác với Dạ Cầm
^ Viết chung với Quốc Dũng
^ ^a ^ă Viết chung với Phố Thu.
^ Viết chung với Tiến Luân.
^ Trong chương trình Paris By Night 83 Những khúc hát ân tình năm 2006, nhạc sĩ chia sẻ sáng tác tặng vợ mình (tên Hương). Bài hát lúc đầu có tên là Tóc em thơm mùi mạ non
^ đồng sáng tác với Hàn Châu.
^ đồng sáng tác với Dzoãn Bình.

[voa-1] Nhạc sĩ Thanh Sơn - voanews.com

[2] Nhạc sĩ Thanh Sơn qua đời vì bạo bệnh, BBC, 5/4/2012

[3] Đồng sáng tác với Thu Khanh

[4] Đồng sáng tác với Ngọc Trung

[5] Lời Hoài Linh

[6] Đồng sáng tác với Hoàng Trang

[7] Đồng sáng tác với Sơn Tuyền

[8] Đồng sáng tác với Lưu Hồng

[9] Khi nghe tin Dzũng Chinh mất.

[10] Đồng tác giả với Song Ngọc

[11] Đồng sáng tác với Ly Ca

[hl-12] ă Đồng tác giả với Hoàng Lang

[13] Tức là lời nhạc lính của bài Trả Lại Thời Gian.

[ký_tên_Sơn_Thảo-14] ă ^â Ký tên Sơn Thảo.

[15] Viết lời 2 từ bài Nếu anh về bên em của Huỳnh Anh.

[16] Khác với Tâm sự đời tôi của Thanh Hằng.

[17] Đồng sáng tác với Bảo Thu

[18] Đồng sáng tác với Mặc Thế Nhân

[dtgdc-19] ă Đồng sáng tác với Đắc Trung

[dc-20] Đồng sáng tác với Dạ Cầm

[21] Viết chung với Quốc Dũng

[c-22] ă Viết chung với Phố Thu.

[23] Viết chung với Tiến Luân.

[24] Trong chương trình Paris By Night 83 Những khúc hát ân tình năm 2006, nhạc sĩ chia sẻ sáng tác tặng vợ mình (tên Hương). Bài hát lúc đầu có tên là Tóc em thơm mùi mạ non

[25] đồng sáng tác với Hàn Châu.

[26] đồng sáng tác với Dzoãn Bình.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]