Phạm Ðiền, phóng viên
đài RFA
Nhà báo
Quân đội Phạm Huấn vừa từ trần tại San Jose, Bắc
California, Hoa Kỳ. Nói về Phạm Huấn chúng ta
còn nhớ cuốn hồi ký “Một Ngày ở Hà Nội”, ông
viết về chuyến ra Hà Nội trong đợt giao trả tù
binh giữa hai phía Hoa Kỳ và Bắc Việt vào năm
1973.
Nhà báo Quân đội Phạm Huấn tại Hạ Lào
năm 1971. Photo courtesy of Hung Pham
Vị Sĩ quan
cấp tá duy nhất của Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà
mặc quân phục đứng giữa thủ đô Hà Nội tháng 2
năm 1973 nhân ra Bắc dự khán và tuờng trình việc
trao đổi tù binh Mỹ là thiếu tá Phạm Huấn đã
vĩnh viễn ra đi tại San Jose, để lại tiếc nhớ
cho bạn bè, đồng đội.
Phạm Huấn
“Rock Hudson”
Khi chia sẻ
cảm nghĩ,cảm tình với Phạm Huấn nhà văn Hoàng
Hải Thủy hiện đang sinh sống với gia đình tại
Virghinia đã cho biết một số chi tiết:
“Phạm
Huấn, năm 1960 lúc đó mới thiếu úy hay trung
úy gì đó thôi. Hắn ta đẹp trai, đẹp trai nhất
trong bọn chúng tôi đó, trắn trẻo, mà đời sống
sạch sẽ. Ở trong quân đội không có tiếng tăm
gì. Có một thời gọi Phạm Huấn là Rock Hudson,
theo như tên của tài tử đẹp trai của
Hollywood. Chỉ có một cái đau thương và buồn
đó là, người ta mỗi người có một cái số, không
thể nói trước được cuộc đời con người sau này
sẽ ra làm sao.
Cái mà tôi
muốn nói bị cái bệnh AlZeimer thì mấy năm sau
yếu đuối, cái đó thật là đau thương mà chúng tôi
không nói trước được, bây giờ mất rồi thì cũng
chỉ than thở thế thôi cứ so tôi với Phạm Huấn
thôi thì Phạm Huấn, đáng nhẽ số phải khỏe mạnh,
phải hơn tôi mới phải chứ vì Phạm Huấn không có
ăn chơi sa dọa. Tôi với Phạm Hậu thì bằng tuổi
nhau.
Phạm Hậu,
Phạm Huấn, Phạm Hùng rồi Phạm Long, Phạm Long
kẹt lại, có một thời gian tù với tôi cùng trại ở
số 4 Phan Đăng Lưu những năm1977-80 có 3 người
trong 4 anh đó đi sang Mỹ trước là Pham Hậu,
Phạm Huấn, Phạm Hùng và một cô em nữa đi qua Mỹ
trước, Phạm Long bị ở tù, sau này mới đi được.
Khi Phạm
Huấn còn sống thì tôi cũng có quyển đó mà tôi
không thấy xúc động gì nhưng khi Phạm Huấn mất
một cái, tôi mở ra tôi xem thì tơi thấy cái hình
Phạm Huấn, đứng chụp, trong quân phục mà giữa
lòng thành phố Hà Nội, tự nhiên tôi thấy xúc
động.
Tôi lại có
cái duyên mới đây tôi lại có quyển Một Ngày ở Hà
Nội hồi ký năm 1973, Phạm Huấn cùng với Phan
Nhật Nam và Dương Phục lá 3 sĩ quan Việt Nam đã
đi trên một cái máy bay của Ủy Ban Liên Hợp 4
bên về Hà Nội chứng kiến cuộc trả tù binh đợt
thứ hai ở Gia Lâm ngày hôm đó.
Khi Phạm
Huấn còn sống thì tôi cũng có quyển đó mà tôi
không thấy xúc động gì nhưng khi Phạm Huấn mất
một cái, tôi mở ra tôi xem thì tơi thấy cái hình
Phạm Huấn, đứng chụp, trong quân phục mà giữa
lòng thành phố Hà Nội, tự nhiên tôi thấy xúc
động.
Và tôi thấy
rằng trong 30 năm chúng ta chiến đấu chống cộng
sản mà tôi uớc lượng là sĩ quan của chúng ta, từ
thiếu úy cho đến cấp tướng, tôi không biết rõ
bao nhiêu nhưng có thể 7, 8 chục ngàn đến 100
ngàn gì đó mà chỉ có một Phạm Huấn thôi là đã
mặc bộ quân phục, lúc đó Phạm Huấn Thiếu Tá.
Mặc quân
phục sĩ quan Việt Nam Cộng Hoà đứng chụp ảnh ở
giữa lòng thành phố Hà Nội. Tôi không thấy ảnh
của Phan Nhật Nam, tôi không thấy ảnh của Dương
Phục, tôi chỉ thấy ảnh đó, cái ảnh đó làm tôi
xúc động và tôi có viết bài về đó và sẽ viết một
bài về Phạm Huấn về Hà Nội và nhìn thấy những sĩ
quan tù binh Mỹ bị gaim ở Hỏa Lò và cảm nghĩ ra
làm sao và tôi sẽ viết một bài.”
Cuốn hồi
ký “Một Ngày Ở Hà Nội”
Cũng như
nhà văn Hoàng Hải Thủy, điều gây ấn tượng mạnh
cho nhà báo Đào Trường Phúc, hiện đang lo chăm
sóc tuần báo Phố Nhỏ thì đó là cuốn “Một Ngày Ở
Hà Nội”, một hồi ký được viết ngay vào ngày 19
tháng 2 năm 1973 sau khi một số quân nhân Việt
Nam ra Bắc trong sứ mạng trao đổi tù binh Mỹ.
Cuốn sách
đó được tái bản tại Mỹ năm 1984, nhà thơ Đào
Trường Phúc đọc lại và cho biết vẫn còn giữ được
ấn tượng đặc biệt khi ông đọc ban đầu bởi vì
theo ông “ Một ngày ở Hà Nội” viết bởi một ký
giả chiến trường kỳ cựu, không hề nói đến súng
đạn chết chóc mà vẫn còn đầy đủ giá trị của một
tài liệu sống thực và thâm thúy về chiến tranh
Việt Nam.
Năm 1973,
Phạm Huấn chứng kiến sự kết thúc cuộc chiến đối
với Mỹ, khẳng định ngay tức khắc rằng đối với
người Việt cuộc chiến chưa thể chấm dứt. Ba mươi
năm sau ngày đất nước bị cưỡng chiếm, tình trạng
chỉ thay đổi trên bề mặt, nhưng bản chất cuộc
chiến vẫn còn nguyên như thế.
Và vì lý do
đó, tác giả Đào Trường Phúc cho hay khi ông ngồi
đọc lại những giòng ghi chép của Phạm Huấn trong
“Một Ngày Ở Hà Nội”, ông đã đọc lại với tất cả
cảm xúc còn nguyên vẹn như mấy chục năm về
trước.
Nhà báo Quân đội Phạm Huấn tại San Jose,
USA, tháng 4-2005. Photo courtesy of Hung Pham
Từ Việt Nam
khi được tin người em của ông Phạm Huấn báo tin
Phạm Huấn đã “Về với Chúa”, nhà văn Văn Quang
trong bài viết mang tựa đề phóng viên chiến
trường năm xưa đã ra đi đã ghi lại một vào hoài
niệm thuở Phạm Huấn đóng phim Ngàn Năm Mây Bay
dựa trên một chuyện dài của Văn Quang.
Ông cho
biết không nhớ chính xác đã quen nhau từ ngày
nào nhưng dễ cũng có hơn nửa thế kỷ, và cho hay
đầu thập niên 1960, Phạm Huấn đã phục vụ tại
Phòng Báo Chí, Cục Tâm Lý Chiến, khi ấy ông vừa
rời bỏ chức Đại Đội Trưởng Đại Đội Văn Nghệ vùng
1 đồn trú tại Quảng Ngãi.
Nỗi gian
khổ của phóng viên chiến trường
Phạm Huấn
có lẽ yêu đời phóng viên nên xin về làm báo quân
đội. Phạm Huấn từng nói với nhà văn Văn Quang
“sẵn sàng đi bất cứ chiến trường nào chứ không
muốn ngồi bàn giấy làm biên tập viên.”. Câu nói
này đưa ra vào lúc chiến trường sôi bỏng khắp
nơi.
Nhân bài
viết của Văn Quang đăng trên báo chí Việt Ngữ
hải ngọai cuối tuần này về Phạm Huấn, những
người ngoài quân đội và không ở trong giới
truyền thông và phóng viên chiến trường thời
trước, mới biết được thêm sự gian khổ của các ê
kíp phóng viên chiến trường trong khi được cử đi
viết tin trong 4 vùng chiến thuật. Họ đều có
những nỗ lực và sức chịu đựng cao vì phần lớn
các phóng viên chiến trường trẻ ngoài gian khổ
còn “đều rách như cái mền”
Quan hệ
giữa nhà văn Văn Quang và phóng viên chiến
trường Phạm Huấn thân đến độ gọi nhau là mày mày
tao tao được, nên trong một phần gợi lại kỷ
niệm, ông Văn Quang gợi nhớ cả con người hào hoa
của Phạm Huấn.
Sau những
giây phút căng thẳng trên chiến trường, Phạm
Huấn trở về thành phố Sài Gòn “rũ áo phong trần,
khoác áo hào hoa, thấy dáng thư sinh công tử của
Phạm Huấn, không ai nghĩ ông mới thoát chết trên
đại lộ kinh hoàng với hai đồng nghiệp Dương Phục
và Thanh Thủy.
Phạm Huấn
được rất nhiều bông hoa hương sắc của Sài Gòn
ngày xưa đem lòng ái mộ. Trên phương diện một
phóng viên chiến trường thì theo lời nhà văn Văn
Quang, tháng 2 năm 1973, Phạm Huấn, Phan Nhật
Nam, Dương Phục đi theo phái đoàn ra Hà Nội làm
phóng sự trao tra tù binh đợt 2 diễn ra tại phi
trường Gia Lâm.
Vào thời
gian đó Hà Nội đối với người dân Miền Nam hoàn
toàn xa lạ cho nên việc có dịp ra Hà Nội là
chuyện hầu như không thể xảy ra. Toàn bộ bài
tường thuật được đưa lên đài Phát Thanh Quân
Đội. Phóng sự đặc sắc được thính giả đón nhận
nồng nhiệt khiến Đài Phát Thanh Quân Đội phải
phát lại đến 3 lần nữa.
Thưa chúng
tôi cũng đã sống với anh Phạm Huấn, những cái
ngày của tháng 2, tháng 3 năm 1973, những người
ký giả đầu tiên ra miền Bắc tại Hà Nội trong lần
trao trả tù binh Mỹ theo Hiệp Định Paris và anh
đã vẽ nên một cái thực trạng, anh đã báo động
cho miền Nam biết qua phóng sự “Một Ngày Tại Hà
Nội”, đó là một thành phố vô tính, thành phố
không có tính người.
Sau này khi
sang đến Mỹ, cựu phóng viên chiến trường Phạm
Huấn còn viết thêm 4 cuốn sách nữa về Việt Nam,
đó là: - Triệt thoái Cao Nguyên năm 1987 - Những
Trận Đánh Lớn Trước Khi Mất Miền Nam năm 1988 -
Điện Biên Phủ 54- Ban Mê Thuột 75 (1988) và – -
Trận Hạ Lào (1990).
Nhà văn Văn
Quang ghi nhận một đời sống thật ý nghĩa nơi
Phạm Huấn, một người mà ông cho rằng với 5 tác
phẩm đã để lại, thế hệ sau này sẽ có dịp nhìn rõ
hơn những điều sống động, xác thật đã và đang
xảy ra trong lịch sử dân tộc mình. Văn Quang cho
rằng không phải ai cũng làm được điều như thế.
Người phóng viên chiến trường năm xưa đã ra đi,
nhưng những gì để lại vẫn còn sống mãi.
Bức chân
dung thật của Hà Nội
Tình chiến
hữu và sự yêu mến của những đồng đội dành cho
Phạm Huấn rất lớn, đã được tác giả Mùa Hè Đỏ Lửa
Phan Nhật Nam một phóng viên chiến trường nổi
tiếng trong bài viết tiễn đưa người quá cố như
sau: “Chúng
tôi, những người bạn của anh Phạm Huấn đang ở
San Jose.. Anh Huấn không phải là niên trưởng,
mà là người bạn lớn của chúng tôi, những người
làm báo, những người làm phóng viên chiến
trường của miền Nam ngày trước.
Chúng tôi
đã chứng kiến anh những cái ngày đẹp nhất năm
1962 khi anh làm phóng sự cho ngày lễ mãn khoá
khoá 16 trường Đà Lạt, chúng tôi sống với anh
những ngày năm 1970 khi tấn công qua Kampuchia,
chúng tôi sống với anh năm 1971 Lam Sơn 719 đánh
qua Hạ Lào. Chính năm này, phóng viên chiến
trường Phạm Huấn, đã nói lên tiếng nói của người
lính miền Nam với Phó Thủ Tướng Trần Văn Hương.
Thưa chúng
tôi cũng đã sống với anh Phạm Huấn, những cái
ngày của tháng 2, tháng 3 năm 1973, những người
ký giả đầu tiên ra miền Bắc tại Hà Nội trong lần
trao trả tù binh Mỹ theo Hiệp Định Paris và anh
đã vẽ nên một cái thực trạng, anh đã báo động
cho miền Nam biết qua phóng sự “Một Ngày Tại Hà
Nội”, đó là một thành phố vô tính, thành phố
không có tính người.
Hơn thế
nữa, anh là một người báo động cho miền Nam sự
bức tử của cao nguyên, sau cái buổi họp 14 tháng
3 năm 1975 tại Cam Ranh và ông Tổng Thống VNCH
Nguyễn Văn Thiệu, Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm,
Đại tướng Cao Văn Viên đã rút ra khỏi Tây Nguyên
trong khi đang tăng viện Phước An và trên cái
chiếc tàu bay khi đến Phước An ngày 12 tháng 3.
Anh Phạm
Huấn là người đã chuyển lệnh đến chuẩn tướng
Trường, Tư lệnh Sư Đoàn 23 để rút khỏi Phước An
đi về Khánh Dương, rút khỏi Khánh Dương chuyển
về Dục Mỹ và lần lần là cuộc bức tử Tây Nguyên
và anh Pham Huấn chính là người báo động lần bức
tử của miền Nam.
Thưa quý vị
thính giả, thưa tất cả các bạn, chúng tôi là
những người lính, chúng tôi là những người dụng
văn để viết nên những cái chữ, về người lính, về
cuộc chiến và tôi nghĩ rằng, trong 40 năm qua,
anh Phạm Huấn hơn là một người phóng viên của
chiến trường, anh đã báo động cho chúng ta biết,
những cái lần bức tử Huế.
Anh đã vẽ
ra chân dung thật của Hà Nội, anh cũng là người
cộng tác báo Diều Hâu, thật sự ra chỉ là hai cá
nhân Phạm Huấn và Nguyễn Đạt Thịnh, hợp cùng với
kẻ sĩ của miền Nam, cụ Trần Văn Hương và thiếu
tuớng Nguyễn Văn Hiếu để đưa vụ án tham nhũng
lớn nhất của miền nam tức vụ án của Quỹ Tiết
Kiệm Quân Đội ra trước ánh sáng.”
Lễ tiễn
biệt
Bạn bè của
Phạm Huấn tứ xứ và khắp nơi trên đất Mỹ đã đổ về
San Jose để có dip từ giã Phạm Huấn. Lễ cầu hồn
cho Phạm Huấn được cử hành trong thể vào lúc 2
giờ chiều ngày Thứ Bảy tại thánh đường St
Patrick ở thành phố San Jose, Bắc California. Và
tiếp sau đó là Lễ Hỏa Táng theo ý gia đình.
Tình gia
đình, tình đồng đội, tình bạn được bào đệ của
người nằm xuống là Phạm Hùng trong điếu văn tiễn
biệt nêu lên như điều đáng yêu nhất của ngừi đã
khuất, ông nói:
“Triết
lý sống của Pham Huấn giản dị như con người
của anh, anh luôn tâm niệm không bỏ anh em,
không bỏ bạn bè, vì vậy trong suốt cuộc đời
của anh, anh đã làm con, làm cha, làm chồng,
làm em, làm thuộc cấp, làm thượng cấp nhưng
tôi nghĩ, vai trò anh xuất sắc nhất là làm
bạn. Anh đối xử với mọi người bằng thứ tình
người chân thật.”
© 2005 Radio Free Asia
Nguồn:http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/literature_PhamHuan_PDien-20051030.html
