7- Ngủ thức đêm ngày...

Ngủ thức đêm ngày, thần kinh ốm nản
Chỉ thấy đi về toàn bóng hồn oan
Đã khô rồi giọt nước mắt lìa tan
Tình non nước, tình yêu, tình người, tình bạn
Thứ hiện nguyên hình lưỡi dao bội phản
Thứ ngấm ngầm đục ruỗng cả buồng gan
Thứ chua nồng như thể nước cường toan
Thứ tàn phá hơn là bom với đạn!
Ảo tưởng trăm màu thiết tha vô hạn
Cháy đen thành một đống bùn than
Nỗi trông chờ cuộc đổi mới Trời ban
Cũng từng bước xa rời không sức cản
Lực đã tàn và chí xưa đã cạn
Mất cả rồi những vật lấp thời gian
Mảnh hồn tôi nguyện là một cây đàn
Muôn điệu ngàn dây, vô vàn vang dậy
Giờ tiếng buồn đau cũng không thể gẩy
Tiếng rã rời, ôi cũng vậy thầm câm!
Tất cả trong tôi chết chóc lên mầm
Tối sầm, mốc, ẩm.
(1970)


9- Trái tim tôi...

Trái tim tôi, câu chuyện triền miên
Chỉ em nhỏ hiểu và yêu thích
Em không hiểu cái thâm trầm súc tích
Nhưng hồn em hiểu được cái thần tiên.
Trái tim tôi, bút nghiên và ống quyển
Của anh đồ thi cử vô duyên
Vất nằm yên trong xó bụi che dầy
Mơ võng lọng kiệu cờ như nước chảy!
Trái tim tôi, quả ớt hồng cay
Mà mấy kẻ quen mùi ngon ngọt
Dám tò mò mon men nhấm nhót
Thò lưỡi vào đã phải rụt ra ngay.
Trái tim tôi, quán nghèo gió lọt
Chỉ dừng chân kẻ lỡ độ đường
Giữa đêm dầy lạnh lẽo hơi sương
Kẻ lỡ độ sẽ tìm ở đó
Chút lửa ấm ngọn đèn dầu vặn nhỏ.
Trái tim tôi, lòng thung mà nệm cả
Sẵn sàng đỡ kẻ rủi ro
Từ đỉnh non cao coi đời là nhỏ
Xẩy chân lộn ngã thình lình.
Trái tim tôi, tòa lâu đài cổ kính
Đứng âm thầm soi bóng nước lung linh
Vài kẻ qua hiểu giá trị, cúi đầu
Song kết cục không một người muốn tậu!
Trái tim tôi, khởi thủy ngàn dâu
Rồi nó hóa biển sâu dào dạt
Giờ nó chỉ là nơi cồn cát
Mà Dã Tràng thôi việc đã từ lâu.
Trái tim tôi, đồng trũng nước sâu
Nó chờ mong nước lũ mưa ngâu
Để có thể trào dâng muôn đợt sóng
Và sóng kia, những ngọn sóng bạc đầu!
(1965)


11- Đêm nằm nghe...

Đêm nằm nghe tiếng mưa rơi
Nghe hơi gió thổi, nghe đời quạnh hiu
Niềm yêu nát dột, tiêu điều
Niềm tin bóng đổ xiêu xiêu mái tường
Chân trời - chuyện cũ đáng thương -
Văn chương nặng chĩu gông xiềng khổ đau
Gia đình tan tác lìa nhau
Trưa chiều lưng bát cơm rau lạnh lòng
Nửa đời thân thế long đong
Nhà thương tù ngục xoay vòng tuổi xuân
Một năm thổ huyết dăm lần
Mười năm cấm cố tiêu dần thịt da
Rừng hoang biên giới mưa sa
Hoẵng kêu nốc giọng xa xa trên ngàn
Chăn đơn khôn ấm nỗi hàn
Co lên đắp tấm thân tàn bỏ đi...
(1974)

12- Những võ sĩ...

Những võ sĩ tài ba tuyệt đích
Để luyện rèn đau đớn nề chi
Hóa thân thành bị cát vô tri
VÔ ĐỀ 7

Đi sau đó hóa thành vô địch
Nghề văn sĩ giống y nghề võ sĩ
Muốn nên tài cần phải chịu đòn đau
Những cú vào tim, những cú nhiệm màu
Giúp cho nó đập ra tình ra ý.
(1971)


14- Từ tư tưởng...

Từ tư tưởng bước sang hành động
Phải có cầu ngôn ngữ giao thông
Trên giòng sông chuyên chính mênh mông
Đừng nghĩ chuyện xây cầu bắc cống!
Song ngôn ngữ ngày đêm vẫn sống
Âm thầm đưa tư tưởng sang sông
Qua muôn trùng hệ thống xiềng gông
Ðảng ra sức dựng thay cầu cống
Thoát khỏi đầu là tư tưởng sống
Sẽ có ngày tạo những kỳ công!
1971)

16- Núi

Ngươi đứng đó, cao to giữa loài cây cả
Song ngàn vạn mối lo ngày đêm chập chờn chực đó
Chắc ngươi hiểu rõ
Bao kẻ thèm đặt chân lên đỉnh đầu ngươi
Ngươi nhô lên trong những cơn động đất nhất thời
Thì rồi cũng có thể nhất thời
ngươi chìm trọn trong những cơn đất động.
Hỡi núi cao lồng lộng!
Chót vót song chon von và không lớn rộng
Quanh quẩn bên ngươi toàn lũ phù vân
Ngươi càng cao càng tê lóa tâm thần
Vận mạng của ngươi nguy mất!
Ngươi quên cả dưới chân ngươi là đất
Năm tháng nặng đè, đất sụt, đứng vào đâu?
Ngươi có chiều cao, mà chẳng có chiều sâu
Lòng dạ của ngươi tối tăm biết mấy!
Tục ngữ đo ngươi không quá ba thân cây.
Ôi chỉ những kẻ khờ ngây
Mới khiếp hãi coi ngươi là vĩ đại
Văn minh càng cao, ngươi càng thấp đi thảm hại
Trên đầu ngươi bao kẻ đã bay qua
Hang vực ngươi bao kẻ đã xông pha
Còn ta,
Ta chỉ nhìn qua và lắc đầu buồn bã
Ta biết ngươi chỉ là chất đá
Giá trị không bằng con cá lá rau
Ngươi ì ra, không xấu hổ với đàn sau
Nặng chịch, thù lù, thô lỗ
Cao mà chẳng chút thanh cao
Nói gì lớn lao đức độ!
Những con người của thời đại
cung trăng diệu kỳ đồ sộ
Nếu ngươi cản trở đường đi
Sẽ đục thủng ruột ngươi hoặc san bỏ ngươi đi
Bằng mọi cách!
Hỡi Núi!
Biết bao kẻ trong bọn ngươi
thét ra lửa một thời hống hách
Đã lần lượt từ lâu lặng ngắt tàn tro
Thế giới này không thể để cho
Một lũ các ngươi nhấp nhô hỗn độn
Trong tương lai các ngươi sẽ không còn là nơi chốn
Cho các loài độc xà và ác thú nghênh ngang
Trái đất rồi đây chỉ có những ngai vàng
Cho những kẻ nhô lên từ Trái Tim Vĩ Đại!
(1973)

17- Cây

Cùng với muôn loài, Ta sinh ra và lớn lên
trong không gian man rợ
Gốc rễ của ta nằm sâu trong lòng đất đai xứ sở
Nhờ ánh sáng mặt trời và những hạt nước mưa
Từ những chất vô cơ ngày đêm
vận hành trong vũ trụ
Ta hút vào, nhả ra, thành hoa, thành nụ
Và lớn lên, nhọc nhằn từng vụ
Quê hương ta thường ăn chẳng đủ
Nắng hạn, sâu trời, binh lửa, ly tan
Đàn em ta còi chột, cơ hàn
Nhựa sống kiệt dần, héo rũ.
Bao năm qua sài lang làm chủ
Bách tính muôn loài hiến máu phơi da
Đêm đêm thường thao thức cùng ta
Sông núi âm thầm chẳng ngủ.
Ta không có giấc mơ, mơ mình thành loài tượng thụ
Muôn đời trụ với thời gian
Ta chỉ mong sao trên mảnh đất suy tàn
Được góp một phần trái hoa phong phú
Thân mình ta thời gian tụ mủ
Những mũi tên thù, những vết đao đâm
Nơi rừng thiêng giam hãm thầm câm
Hoa trái của ta thâm bầm nở nụ
Xung quanh ta màu rêu xám phủ
Lá rụng, thu buồn, mốc ẩm, âm u
Ta đứng im, in bóng xuống ao tù
Gió lộng tầng cao ào ào nhắc nhủ.
Ta vững tin, đất Trời kia chẳng phụ
Công đất vun bồi nuôi dưỡng thân ta
Trong đêm cùng vùng nhiệt đới bao la
Trái lửa của ta sẽ bùng lên vạn ánh!
(1974)

18-  Xưa Lý Bạch...

Xưa Lý Bạch ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Rồi cúi đầu thương nhớ quê hương
Nay tôi ngẩng đầu nhìn nhện giăng bụi bám
Cúi đầu giết rệp nhặt cơm vương
Lý Bạch rượu say gác lên bụng vua Đường
Tôi đói lả gác lên cùm rỉ xám
Lý Bạch sống thời độc tôn u ám
Phong kiến bạo tàn chưa có tự do
Tôi sống thời cộng sản ấm no
Hạnh phúc tự do, thiên đường mặt đất
Rủi Lý Bạch, mà may tôi thật!
(1967)



20- Anh gặp em...


Anh gặp em trong bốn bức rào dầy
Má gầy, mắt trũng
Phổi em lao, chân em phù thũng
Gió lạnh từng cơn rú qua thung lũng
Em ngồi run, ôm ngực còm nhom
Y sĩ công an nhìn em, thôi nạt nộ om sòm
Em ngồi lọt thỏm
Giữa bọn người vàng bủng co ro
Những tiếng ho
Những cục đờm mầu
Mớ tóc rối đầu em rủ xuống
Mình em, teo nhỏ, lõa lồ...
Em có gì đâu mà em xấu hổ!
Em là đau khổ hiện thân
Ngấn lệ đêm qua còn dấu hoen nhòa
Trên gò má tái
Trong lòng anh bấy nay xám lại
Nhìn em, lệ muốn chảy dài
Anh nắm chặt bàn tay em hơi rụt lại
Em nhìn anh, mắt đen, tròn, trẻ dại
Nước da xanh mái thoáng ửng mầu.
Trong quãng đời tù phiêu dạt bấy lâu
Đau ốm một mình tội thân em quá!
Chắc đã nhiều đêm em khóc như đêm qua
Khóc mẹ, khóc nhà,
Khóc buổi rời miền Nam thơ ấu
Chân trời hun hút nay đâu?
Rồi đây, khi nằm dưới đất sâu
Em sẽ hiểu một điều
Là đời em ở trên mặt đất
Đất nước đè em nặng chĩu hơn nhiều!
Nhưng nghĩ lúc thân mình bó trong manh chiếu
Anh biết lòng em kinh hãi hơn ai
Khi gió bấc ào qua vách ải
Những manh áo vải
Tả tơi
Vật vã
Vào thịt da...
Em có lạnh lắm không?
Mưa gió mênh mông
Thung lũng sũng nước bùn
Bệnh xá mối đùn, ẩm mốc
Những khuôn mặt xanh vàng gầy rộc
Nhìn nhau, đờ đẫn không lời
Nhút nhát em ho
Từng miếng phổi tung rời
Bọt sùi, đở thắm!
Em chắc oán đời em nhiều lắm
Oán con tàu tập kết Ba Lan
Trên sóng năm nào
Đảo chao
Đưa em rời miền Nam chói nắng...

* * *

Sớm qua ngồi, tay em anh nắm
Muốn truyền cho nhau chút tình lửa ấm
Mặc bao ngăn cấm đê hèn
Sáng nay em không trống không kèn
Giã từ cuộc sống
Xác em rấp trên đồi cao gió lộng
Hồn anh trống rỗng, tả tơi...
(1965)

21- Nhắm mắt là...

Nhắm mắt là con nhìn thấy ngay
Mẹ mắt mờ run bước cạnh thầy
Căn gác âm thầm ngao ngán quá
Hai bóng già nua tối lại ngày.
Mơ về căn gác yêu thương ấy
Tan nát lòng con lắm, mẹ thầy
Đau ốm, hao gầy, đôi mắt lóa
Đêm ngày trông đợi đứa con xa
Giam hãm trong rừng cây vách đá
Con vẫn hình dung thấy cảnh nhà
Lệ ứa hai hàng hoen ướt má
Mẹ khóc vì con mãi, mẹ già!
Thầy hỡi, con hình dung rõ quá!
Thờ thẫn vào ra, nét mặt gầy
Hình bóng muôn vàn đau xót ấy
Quặn buốt lòng con tới đọa đày!
(1968)

22- Thương đôi mắt...


Thương đôi mắt không dám nhìn cái đẹp
Sợ rằng cái đẹp không vui!
Đôi mắt sẽ ngượng ngùng cúi xuống
Bàn chân thầm lặng quay đi...
Đôi mắt Trương Chi
Đôi mắt sinh ra đã nhìn đáy nước
Nấm mồ định trước, xanh trong...
Năm tháng xuôi giòng... lãnh đạm.
(1964)

23- Thời gian hỡi...


Thời gian hỡi, ta chán người rồi đấy
Từng phút giây người đốt bỏng lòng ta
Ôi tháng ngày sao cứ dài ra
Đằng đẵng thế ta chịu làm sao nổi!
Ta mong mãi một bình minh dữ dội
Đẩy ngày nay về ác mộng xa xôi
Những nấm mồ giả tạo hóa ra nôi
Sự sống hồi sinh vút dậy!
Thời gian hỡi,
Ta cúi xin người hãy
Rút ngắn tháng ngày để lòng ta thôi bỏng cháy
Để phút giây đừng hỏa táng đời ta
Ta muốn thấy mùa hoa
Ta muốn hái ngàn hoa
Trước lúc cả hoa đón ta về bụi đất
Thời gian hỡi, ta van người nói thật
Ngày bão bùng hoa nở có lâu không?
Năm, mười năm, ta có thể chờ trông
Có thể để cho người làm khổ
Nhưng lâu quá, ta dùng dao cắt cổ
Chặt đứt đầu ngươi
Dù đứt cả đời ta!
(1960)

24-  Chuyên chính vội may...

Chuyên chính vội may nhiều áo sọc
Đem khoác bừa lên tổ quốc mình
Rừng rú trại tù san sát mọc
Tiếng mừng năm mới, tiếng yêu tinh!
Ôi cái mùa xuân gieo khiếp kinh
Vào trong tim óc, phá gia đình
Ngục tù dựng gấp không vơ xuể
Vạn ức Mường, Mèo, Thái, Thổ, Kinh!
(1962)

25-  Con người không thể tưởng...

Con người không thể tưởng hôm nay
Thế kỷ hai mươi mảnh đất này
Củ sắn thành củ sâm, Ðảng lấy
Thiên đường hay địa ngục đương xây
Đau ốm nằm không thuốc một bầy
Nằm dài vêu mõm, rũ chân tay
Thâm, vàng, xanh bủng, run run gậy
Bao chờ trông đã bón cho cây!
(1970) (1976)

26-  Sao có thể sống...

Sao có thể sống thế này được mãi?
Hiện tại hung tàn đâm suốt tương lai
Quá khứ là chi? Một chuỗi ngày dài
Bị sắt thép nghiền tan, thảm hại!
Là võ sĩ đời treo găng mãi mãi
Ngay từ khi chưa kịp bước lên đài
Bị Mác Lê ập lại đánh thua dài
Nằm đo ván trong mưa rầu nắng dãi!
Là thi sĩ có hồn thơ khắc khoải
Có cuộc đời hạnh phúc sớm ly khai
Có niềm tin nát vụn ở ngày mai
Có tù, bệnh cặp kè nhau hủy hoại.
Tôi sống mãi những ngày quằn quại
Những ngày khao khát sắn và khoai
Những ngày chôn sống cả đời trai
Trừ khí khái, tình thương, lẽ phải!
(1968)

 27- Mỗi lầm lỡ...

Mỗi lầm lỡ, một mảnh lòng rạn vỡ
Song thời gian hàn gắn được đôi phần
Riêng cái lầm nơi đất đở dung thân
Thời gian khoét to và sâu, bất tận!
Cuộc đời tôi có nhiều lầm lẫn
Lầm nơi, lầm lúc, lầm người
Nhưng cái lầm to uổng phí cả đời
Là đã ngốc nghe và tin Cộng Sản!
(1963)

28-  Con tàu rêu

Bơ vơ mãi nơi biển trời quạnh quẽ
Đêm ngày mơ sao cập bến bờ vui
Giữa lênh đênh sóng nước dập vùi
Tôi đã đóng những con tàu đẹp đẽ
Và từ đó triền miên trên sóng cả
Con tàu tôi đi kiếm bến bình an
Bốn chung quanh lồng lộng bão cơ hàn
Không phá nổi mảnh buồm căng gió thả
Tôi lướt đón những cuồng phong quái lạ
Con tàu say như ních chật không gian
Giữa mùa điên không biết lực điêu tàn
Xô vỡ vụn nơi ngời băng tuyết lóa
Trong trắng xóa những ngày mưa tầm tã
Con tàu đau vật vã trước bờ xanh
Phía mờ xa thôn xóm đứng yên lành
Thân tàu đã tan tành trên mũi đá.
Cay đắng quá những bến nghèo tàn tạ
Đón trông tàu lui tới, đứng buồn thiu
Khi tàu tôi men đến cũng dập dìu
Gây sóng gió đắm dìm cho nhục nhã
Ôi tiếp tới nước triều dâng vất vả
Con tàu run chưa tiến đã chờn lui
Đành một mai nơi đáy nước rêu vùi
Làm chỗ ở cho tôm, sò, ốc, cá
Tôi đã biết những đêm dài dòng dã
Con tàu câm trôi giữa đám trăng sao
Biết dừng đâu, không bóng hải cảng nào
Ra tín hiệu đón con tàu buồn bã
Tôi đã biết những bình minh đói lả
Biến sang màu loang tím cả chiều hoang
Con tàu đi, sức kiệt, lệ dòng hàng
Thương xót những mảnh tàu trôi vạn ngả
Trong khi ấy những con tàu hể hả
Những con tàu cặn bã của trùng dương
Chúng dọc ngang trên khắp mọi nẻo đường
Phun khói độc kín trời mây biển cả
Không thấy nữa, những bờ xanh nắng tỏa
Những vịnh hiền, những bến cảng đông vui
Con tàu trôi không thiết cả lau chùi
Cho chát mặn gậm mòn thân thép lá
Giờ nước mặn trùng dương thành nước lã
Mảnh buồm thơ tơi tả hạ từ lâu
Con tàu đi, vô định lớp rêu màu
Dầy thêm mãi năm buồn đông tiếp hạ
Tàu tôi hỡi, thôi chìm sâu đáy nước
Đâu còn gan giương lại cánh buồm xưa
Khi trông về bát ngát dưới màn mưa
Phơi xác nát bao con tàu thưở trước!
(1965)

29-  Là quỷ...

Là quỷ? Là ma? Là thú dữ?
Gian manh, tàn ác, đê hèn
Lũ cưỡi đầu, bóp cổ dân đen
Để gọi chúng, tiếng người không đủ chữ!
Và cũng khó tìm trong ngôn ngữ
Chữ gì diễn đạt nguyên si
Kiếp sống lầm than, đầy ải. đen sì
Ngoài cái chết, không còn đâu lối thoát!
(1969)

30-  Thơ của tôi...

Thơ của tôi không phải là thơ
Mà là tiếng cuộc đời nức nở
Tiếng cửa nhà giam ngòm đen khép mở
Tiếng khò khè hai lá phổi hoang sơ
Tiếng đất vùi đổ xuống lấp niềm mơ
Tiếng khai quật cuốc đào lên nỗi nhớ
Tiếng răng lạnh đập vào nhau khổ sở
Tiếng dạ dày đói lả bóp bâng quơ
Tiếng tim buồn thoi thóp đập bơ vơ
Tiếng bất lực trước muôn ngàn sụp lở
Toàn tiếng của cuộc đời sống dở
Và chết thời cũng dở, phải đâu thơ!
(1970)

31- Biết đến bao giờ...

Biết đến bao giờ tôi được gặp
Người trong huyễn tưởng bao năm?
Biết đến bao giờ đi được khắp
Chân trời ước mộng xa xăm?
Biết đến bao giờ vần thơ chôn rấp
Lồng lộng bay, lay thức nhân tâm?
Trời, bao giờ rút được lưỡi dao găm
Hai lá phổi thần Tự Do cắm ngập!
(1970)

32- Thơ của tôi...

Thơ của tôi không có gì là đẹp
Như cướp vồ, cùm kẹp, máu ho lao
Thơ của tôi không có gì cao
Như chết chóc, mồ hôi, báng súng
Thơ của tôi là những gì kinh khủng
Như Ðảng, Đoàn, như lãnh tụ, như trung ương
Thơ của tôi kém phần tưởng tượng
Nó thật như tù, như đói, như đau thương
Thơ của tôi chỉ để đám dân thường
Nhìn thấu suốt tim đen phường quỷ đở.
(1975)

33- Đất thảm...

Đất thảm, Trời sầu, nào đâu đổi mới?
Tất cả ngả vàng, đở mắt chờ chi?
Thời gian nào có mấy khi
Mang lại cho ta những gì mong đợi
Ôi, mọi thứ chân trời đổ tới
Con người phải dấn thân đi
Dù ngàn muôn họng súng đen sì
Phục đón trên đường thiên lý
Ta dám sống, và ta dám nghĩ
Chuyện dám làm, dám chết nhẽ đâu không
Ta sẽ dành cho sự thành công
Bảo bối cuối cùng — Mạng Sống —
(1976)


35- Tôi lấy thơ...

Tôi lấy Thơ thưở còn đi học
Buổi gặp nhau đầu Thơ đã biết tôi yêu
Thơ của tôi hồi ấy đẹp như Kiều
Lộng lẫy như Tần Cung Nữ!
Những cô Lý, cô Hình, cô Sử
Tôi quên, tôi quá yêu rồi
Thơ thường buồn, Thơ cũng như tôi
Chỉ có bạn là Mơ và Mộng
Thơ lấy tôi vì tôi không thể sống
Không Thơ an ủi bên mình.
Đám cưới chúng tôi, một đám cưới tình
Chỉ có Mộng, Mơ phù dâu, phù rể.
Thơ giờ đã tay bồng tay bế
Tù lao đày đọa, xanh gầy
Thơ dọn nhà ra khỏi cung mây
Từ buổi mộng, mơ hóa thành ngu xuẩn!
Đời chê Thơ nhiều buồn đau, hờn giận
Không chịu bôi hồng, trát phấn
Bán mình cho Ðảng nuôi thân
Gắn bó cùng tôi, Thơ khổ vô ngần
Chia xẻ bao sầu, bao hận
Thơ chịu âm thầm chung thủy tận khi nao?
— Tận khi nào
Anh nói với Thơ lời dối trá!
(1963)


37- Hàng ngày tôi tới...

Hàng ngày tôi tới tiệm trà
Vào những lúc vắng người uống nhất
Tôi chọn chiếc bàn kê trong xó khuất
Ngồi một mình, vừa xem báo, vừa pha
Tin tức nọ kia nào có thiết tha
Tôi giở qua loa vài trang rồi bỏ
Ngồi ngả người như nằm trong góc đó
Óc mệt buồn chẳng nghĩ ngợi chi
Thuốc hút luôn cũng chẳng thấy vị gì
Tôi thỉnh thoảng chỉ thở dài lặng lẽ
Hoặc lắc đầu để cố xua đi
Những hình bóng mơ hồ rầu rĩ
Của một đời vô vị, bỏ đi.
(1958)

38- Tôi, một kẻ...

Tôi, một kẻ không gia đình, bè bạn
Sống một mình, bệnh hoạn xanh xao
Chai nước con, chiếc điếu hút thuốc lào
Chiếc giường vải, chiếc bàn bằng gỗ cũ
Đồ đạc tôi thế là tạm đủ
Cuộc sống nghèo hèn, không ước không mơ
Ngoài thời gian dạy học vài giờ
Tôi tìm kiếm niềm khuây trong sách vở
Ít ra khỏi căn buồng con tôi ở
Chủ nhật, ngày thường tôi thấy như nhau
Những khi buồn tôi đem điếu ra lau
Hoặc khe khẽ ngâm vài câu thơ cổ
Mỗi tháng một lần tôi mang phiếu sổ
Tiêu chuẩn thịt, đường một lạng mua ăn
Trong lòng tôi chỉ một nỗi băn khoăn
Sợ bị bắt, bị nghi là bất mãn.
Ðảng đày tôi...
Ðảng đày tôi trong rừng
Mong tôi xác bón từng gốc sắn
Tôi hóa thành người săn bắn
Và trở ra đầy ngọc rắn, sừng tê
Ðảng dìm tôi xuống bể
Mong tôi đáy nước chìm sâu
Tôi hóa thành người thợ lặn
Và nổi lên ngời sáng ngọc châu
Ðảng vùi tôi trong đất nâu
Mong tôi hóa bùn đen dưới đó
Tôi hóa thành người thợ mỏ
Và đào lên quặng quý từng kho
Không phải quặng kim cương hay quặng vàng
chế đồ nữ trang xinh nhỏ
Mà quặng Uranium chế bom nguyên tử.
(1972)

39- Đảng đày tôi

Đảng đày tôi trong rừng
Mong xác tôi bón từng gốc sắn
Tôi hóa thành người săn bắn
Và trở ra đầy ngọc rắn, sừng tê

Đảng dìm tôi xuống bể
Mong tôi đáy nước chìm sâu
Tôi hóa thành người thợ lặn
Và nổi lên ngời sáng ngọc châu

Đảng vùi tôi trong đất nâu
Mong tôi hóa bùn đen dưới đó
Tôi hóa thành người thợ mỏ
Và đào lên quặng quý từng kho
Không phải là quặng kim cương hay quặng vàng chế đồ nữ trang xinh nhỏ
Mà quặng Uranium chế bom nguyên tử.
(1972)




41- Không có gì quý hơn độc lập tự do

Không có gì quý hơn độc lập tự do
Tôi biết nó, thằng nói câu đó.
Tôi biết nó, đồng bào miền Bắc này biết nó
Việc nó làm, tội nó phạm ra sao.
Nó đầu tiên đem râu nó bện vào
Hình xác lão Mao Lông Lá
Bàn tay Nga đầy băng tuyết giá
Cũng nhoài qua lục địa Trung Hoa
Không phải xoa đầu, mà túm tóc nó từ xa.
Nó đứng không yên, tất bật, điên đầu
Lúc rụi vào Tàu, lúc rúc vào Nga
Nó gọi Tàu Nga là cha anh nó
Và tình nguyện làm con chó nhỏ
Xông xáo giữ nhà gác ngõ cho cha anh
Nó tận thu từ quả trứng, quả chanh
Học lối hung tàn của cha anh nó
Cuộc chiến tranh chết vội hết thanh niên
đương diễn ra triền miên ghê gớm đó
Cũng là do Nga giật Tàu co
Tiếp nhiên liệu gây mồi cho nó:
Súng, Tăng, Tên Lửa, Tàu Bay
Nếu không, nó đánh bằng tay?
Ôi đó, thứ độc lập không có gì quý hơn của nó!
Tôi biết rõ, đồng bào miền Bắc này biết rõ
Việc nó làm, tội nó phạm ra sao
Nó là tên trùm đao phủ năm nào
Hồi cải cách đã đem tù, đem bắn
Độ nửa triệu nông dân, rồi bảo là nhầm lẫn!
Đường nó đi trùng điệp bất nhân
Hầm hập trời đêm nguyên thủy
Đói khổ dựng cờ đại súy
Con cá lá rau nát nhầu quản lý
Tiếng thớt, tiếng dao vọng từ hồi ký
Tiếng thở lời than đan họa ụp vào thân
Nó tập trung hàng chục vạn ngụy quân
Nạn nhân của đường lối “khoan hồng chí nhân” của nó
Mọi tầng lớp nhân dân bị cầm chân trên đất nó
Tự do, không thời hạn đi tù!
Mắt nó nhìn ai cũng hóa kẻ thù
Vì ai cũng đói mòn nhục nhằn cắn răng tạm nuốt
Hiếm có gia đình không có người bị nó cho đi suốt
Đất nó thầm câm cũng chẳng được tha
Tất cả phải thành loa
Sa sả đêm ngày ngợi ca nó và Ðảng nó
Đó là thứ tự do không có gì quý hơn của nó!
Ôi Độc Lập, Tự Do!
Xưa cũng chỉ vì quý hai thứ đó
Đất Bắc mắc lừa mất vào tay nó
Nhưng nay mà vẫn còn có người mơ hồ nghe nó
Nó mới vạn lần cần nguyền rủa thực to!
(1968)

42- Từ buổi Ðảng về...

Từ buổi Ðảng về họ mạc tới thăm
Do thông cảm chỉ ngồi chơi chốc lát
Miếng thịt miếng thà bỏ rơi đũa bát
Trẻ già khao khát tháng năm!
Con chó con mèo mất tích, mất tăm
Vì đâu nông nỗi?
Chiếc kéo Ðảng dùng cắt tem phân phối
Gạo ngô từng lạng từng cân
Đã cắt nhỏ tình thân cốt nhục
Manh áo niêu cơm, cuộc đời rữa mục
Vợ chẳng cậy chồng, con chẳng cậy cha
Mẹ hiền đành ôm bụng tống thai ra
Giỗ tết nói chi chuyện người trong mả!
Chao ơi, buồn tất cả
Mất cả rồi những bản tình ca
Những điệu ru trìu mến thiết tha
Gắn bó với ta từ hồi ẵm bú
Trẻ con đói chột còi lam lũ
Còn đâu bi, đáo, khăng, cù?
Tiếng sáo diều vời vợi chiều thu
Chỉ còn là âm hưởng vi vu của thời xa cũ
Luyến tiếc, than van đi tù lượt lũ
Thiếu chi rừng rú hoang vu
Để đất vàng sao cùng ánh sáng mùa thu
Dựng những trại tù làm trụ!
Ôi từ buổi Ðảng về làm chủ
Khổ nhục chất chồng không thể đo cân!
Cụ Mác ơi, mỉa mai và quá đủ!
Con chuột mà có dịp tháo thân
Cũng ba cẳng bốn chân
Chạy khỏi cái thiên đường của cụ!
(1967)


44-  Cây mọc tùm hum...

Cây mọc tùm hum, cỏ dại
Đường đi vào trại âm u
Qua bãi chôn tù đầy mộ
Thầm câm, ai biết? Ai thăm?
Rừng hoang tịch mịch, chiều sâu thẳm
Lòng thung rờn rợn hư vô
Người đi giữa đêm cùng vực thẳm
Nào đâu quá khứ, tương lai?
Hiện tại — Đường đi vào trại
Dài như mối hận ngàn thu!
(1976)

45- Điều khiển máy...
46- Tôi im lặng...

Tôi im lặng khi kẻ thù hành hạ
Sắt thép đưa vào, đau đớn hôn mê
Câu chuyện anh hùng để trẻ con nghe
Tôi im lặng chỉ vì tôi tự nhủ:
Có ai đi rừng gặp loài dã thú
Lại mở mồm kêu xin chúng thương tha?
(1974)

47- Lý tưởng...

Lý tưởng, quang vinh, mộng tình, lẽ sống
Chuyện trên trời dưới biển xa xôi!
Thú thực là dân đói chúng tôi
Chỉ mơ ước được no bằng con vật
Vì giấc mơ được làm con người đã mênh mông
không thành sự thật
Lại rũ tù cả lũ như chơi!
Gạo, sắn, ngô, khoai — Tứ chướng trên đời —
Quấn chặt, rối bời, điêu đứng!
(1971)


48- Khi nào được gặp...

Khi nào được gặp lại anh
Sẽ kể anh nghe nhiều về chuyện sắn!
Có chuyện thương tâm, chuyện cùm, chuyện bắn
Có chuyện nhục nhằn, phản phúc, gian manh.
Tất cả tuy làm đau xót lòng anh
Niềm đau ấy quân thù khiếp hãi
Tôi có thể viết dài, viết mãi
Những chuyện mủi lòng về sắn và khoai
— Chế độ ta, khoai sắn, một đề tài
Cũng bất diệt như đề tài trai gái!
(1967)


50- Vì nhân loại...

52- Tôi không tiếc...

Tôi không tiếc khi bị đời sa thải
Thân thể vùi, tan rữa, hóa bùn đen
Những vần thơ trong đêm tối đê hèn
Cùng rệp muỗi viết ra mà bị mất
Tôi sẽ tiếc, khóc âm thầm trong đất.
(1974)


54- Khi ta tới...

Khi ta tới mặt trời đã nguội
Gió mùa thu giở gió may cào
Những mầm non khô cứng tế bào
Máu thay sắc mang màu xanh rớt
Và mặt đất hóa thành mặt thớt
Và con người con cá thiu ươn
Khắp nơi nơi nhung nhúc loài lươn
Loài giun đất không quằn khi dẫm
Tình mộng đã vùi chôn một nấm
Hận thù trơ trọi sống mồ côi
Những vần thơ lãng mạn câm rồi
Còn rỏ xuống một giòng đở xẫm
(1963)


56-  Độc lập là...

Độc lập là chuyện hão
Khi đứng gần bác Mao!
Tự do là tù lao
Khi cúng thờ cụ Mác!
Hạnh phúc là khoác lác
Khi gạo tem đói rạc!
(1960)


58-  Miếng thịt lợn...

Miếng thịt lợn, chao ôi là vĩ đại!
Miếng thịt bò lại vĩ đại bằng hai!
Chanh, chuối, cam, đường, lạc, đỗ, gạo, khoai
Tất cả những gì người có thể nhai
Ðảng mò tới tự nhiên thành vĩ đại
Chuyện có thực mà tưởng như thần thoại
Mà tưởng như ác mộng bi ai!
(1974)


67- Đất này...

Đất này chẳng có niềm vui
Ngày quệt mồ hôi, đêm chùi lệ ướt
Trại lính, trại tù người đi không ngớt
Người về thưa thớt dăm ba...
Trẻ con đói xanh như tàu lá
Cầy bừa phụ nữ đảm đang
Chốn thôn trang vắng bóng trai làng
Giấy báo tử rơi đầy mái rạ
Buồn tất cả
Chỉ cái loa là vui!
(1965)

70-  Khi muối chát...

Khi muối chát đưa vào mồm thấy ngọt
Và khi lá sắn hóa bùi, thơm
Cũng là khi tôi lấy máu lẫn đờm
Quệt vào mặt Mác - Lê bằng mọi giá
Kể cả giá treo cổ!
(1976)

71-  Mưa

Chiều sớm mưa rơi
Đời ơi, nhợt trắng
Cầu mong chi, lòng ngậm đắng!
Tháng năm dài nặng qua nhanh
Một đống ngày xanh bỏ xó
Hàng hiên mưa rỏ
Đầm đìa cây cả
Niềm tin lụt lội tan trôi...
Hẹn ước chao ôi lỡ độ rồi!
Trái tim đầy bóng tối
Mưa buồn rơi trên khắp lối
Mong gì xa xôi cho lòng tiếc hối
Từng cơn đau dội, lòng ơi!
Tầm tã mưa rơi
Đất trời trắng nước
Ngàn hoa mơ ước rũ tàn
Sầu sũng không gian
Mưa tràn lan bốn ngả
Giận này không hả
Hận này khôn tả
Họa áo cơm đời nghiêng ngả biết sao?
Mưa vẫn tự tầng cao
Ào ào rơi mãi
Dột nát cả đời trai
Dần dà chí cả nhòa phai
Nào bóng ngày mai đổi mới?
Năm đợi tháng chờ, niềm vui chẳng tới
Lệ Trời rơi...
Rơi...
Đợi...
Tàn đời...
(1964)

74-  Này Nã-Phá-Luân...

Này Nã-Phá-Luân, này César
Sao nỡ đẩy bạn các con ngã thế!
Mẹ sợ lắm cái trò chơi hoàng đế
Mà các con thời quá say mê
Chẳng thương các mẹ già
Lệ rơi thấm đá!
(1968)

75- Trong bóng đêm...
80-  Hãy cho qua...

Hãy cho qua những gì đã qua
Chớ nghĩ tới những gì sẽ tới
Điều đó được, nhưng còn hiện tại
Hiện tại hung tàn, không chút dung tha
Tra tấn ta từng phút lại từng giờ
Bắt ta khóc những ngày qua đã mất
Đợi ngày mai dù chẳng thấy tăm hơi!
Nghĩa là khi ta sống ở trên đời
Đời lang sói ta càng không thể trốn
Phải chiến đấu giữa muôn trùng nguy khốn
Góp phần thất bại với tương lai
Đó cũng là tia chớp của ngày mai
Dù mất hút trong trời đêm hiện tại
Tôi thừa nhận tia chớp này vĩ đại!
(1975)